Wat verstaan we onder discriminatie?

Onder discriminatie wordt het anders behandelen, achterstellen of uitsluiten van kinderen en jongeren op basis van (persoonlijke) kenmerken verstaan, zoals: godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, nationaliteit, seksuele gerichtheid, burgerlijke staat, handicap of chronische ziekte en leeftijd. (College voor de Rechten van de Mens) https://www.mensenrechten.nl/mensenrechten-voor-jou/discriminatie-en-gelijke-behandeling/wat-is-discriminatie

Ervaren discriminatie, meldingen en geregistreerde incidenten in Nederland
Ruim 1 op de 10 inwoners van Nederland van 15 jaar of ouder (11 procent) zegt in 2021 dat hij of zij zich in de afgelopen 12 maanden gediscrimineerd heeft gevoeld. CBS, 2022, Gediscrimineerd gevoeld? https://www.cbs.nl/nl-nl/longread/statistische-trends/2022/gediscrimineerd-gevoeld-?onepage=true#c-2–Discriminatie–algemeen-beeld

Figuur 1. Aantal meldingen bij anti-discriminatievoorzieningen. Niet uitgesplitst naar leeftijd.

Bron: Landelijke discriminatiecijfers 2022 https://discriminatie.nl/wp-content/uploads/2023/04/Landelijke-Discriminatiecijfers-2022.pdf

Figuur 1 laat zien dat het aantal meldingen bij antidiscriminatievoorzieningen (ADV’s) over de jaren heen is gestegen. De cijfers betreffen alleen registraties bij antidiscriminatiewetvoorzieningen. Meldingen bij de politie, bij het meldpunt voor internetdiscriminatie MiND en bij het College voor de Rechten van de Mens zijn niet meegeteld.

Figuur 2. Overzicht discriminatieregistraties 2020-2022

• 15b. Zorg ervoor dat iedere gemeente een kindvriendelijk antidiscriminatiebureau heeft waar kinderen gemakkelijk gevallen van discriminatie kunnen melden en systemen om deze gevallen effectief en kindvriendelijk aan te pakken.
• 15c. Zorg dat gevallen van discriminatie van kinderen worden onderzocht, onder anderen door gespecialiseerde teams en onderzoekers.
• 15d. Onderzoek samen met kinderen en het maatschappelijk middenveld bestaande maatregelen gericht op het tegengaan van discriminatie van kinderen in kwetsbare omstandigheden, om de effectiviteit te bepalen en op basis hiervan de maatregelen aan te passen.
• 15g. Ontwikkel beleid en bewustwordingsmaatregelen gericht op het aanpakken van de achterliggende oorzaken van feitelijke discriminatie, met het oog op het elimineren van stereotypering, vooroordelen en discriminatie waarmee onder meer kinderen te maken hebben die behoren tot een etnische of religieuze minderheidsgroep (zoals moslims, joden en kinderen van Afrikaanse afkomst), vluchtelingkinderen, asielzoekende kinderen, migrantenkinderen en ongedocumenteerde kinderen, kinderen met een handicap en lesbische, homoseksuele, biseksuele, transgender en intersekse kinderen die in armoede leven.

15b. Aantal gemeenten met een kindvriendelijk antidiscriminatiebureau en meldingen door minderjarigen
Het aantal gemeenten waar discriminatie van kinderen bijgehouden wordt door een (kindvriendelijk) discriminatiebureau, is niet bekend. Het CBS hanteert in het onderzoek naar discriminatie de leeftijdscategorie 15 tot 25 jaar, maar niet 0 tot 18 jaar. https://www.cbs.nl/nl-nl/longread/statistische-trends/2022/gediscrimineerd-gevoeld-?onepage=true#c-1–Inleiding

Het aantal registraties van meldingen van discriminatie door kinderen per instantie, is ook onbekend. Alleen De Kinderombudsman registreert meldingen van kinderen. Dat waren er 10 in 2021 en 26 in 2022. In bijna de helft van deze gevallen is er sprake van discriminatie op grond van ras of herkomst (2021). In 2022 betreft het vooral meldingen over pesten en geweld door kinderen tegen kinderen.

15b en 15c. Kindvriendelijk melden van discriminatie en onderzoek naar gevallen van discriminatie

• Kindvriendelijk melden van discriminatie. Het is niet bekend of er beleid wordt ontwikkeld voor het kindvriendelijk melden van discriminatie. Het is ook niet bekend of meldingen van discriminatie van kinderen worden onderzocht door gespecialiseerde teams en onderzoekers.

15d. Onderzoek met kinderen en het maatschappelijk middenveld bestaande maatregelen

• Onderzoek antidiscriminatievoorzieningen. In opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft Berenschot onderzoek gedaan naar de vindbaarheid en bereikbaarheid van antidiscriminatievoorzieningen. https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2023/03/27/kamerbrief-bij-berenschot-rapport-inrichting-takenpakket-en-financiering-advs Kinderen en jongeren zijn hierin niet opgenomen als specifieke doelgroep.
• Onderzoek naar meldingsproces. In opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft Movisie i.s.m. het Verwey-Jonker Instituut in 2022 onderzocht hoe het meldproces bij discriminatie ingericht zou kunnen worden vanuit de behoeften van de gedupeerden. https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/2022-12/%E2%80%98Een%20antidiscriminatie-voorziening%20moet%20slagkracht%20hebben%E2%80%99.pdf In het onderzoek staat dat 26 procent van jongeren met een migratieachtergrond onbekend is met het melden van discriminatie en 24 procent van hen nog nooit gehoord heeft van instanties waar je discriminatie kan melden. Bovendien blijkt dat bijna de helft van de ondervraagde jongeren denkt dat melden ‘toch geen zin heeft’.
• Visie en vervolgacties. Naar aanleiding van deze onderzoeken zegt de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties dat zij in de zomer van 2023 met een visie en vervolgacties komt. https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2023/03/27/kamerbrief-bij-berenschot-rapport-inrichting-takenpakket-en-financiering-advs Kinderrechtenorganisaties zijn niet betrokken geweest bij deze onderzoeken.
• Handreiking Discriminatiebeleid voor gemeenten. In juni 2022 is de Handreiking voor gemeenten uit 2017 geactualiseerd door Movisiehttps://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/2022-11/BZK-Handreiking-Antidiscriminatiebeleid-gemeenten%20%283%29.pdf in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Doel van de handreiking is gemeenten toe te rusten op het ontwikkelen van lokaal antidiscriminatiebeleid. Kinderen en jongeren zijn hierin niet opgenomen als specifieke doelgroep.
• Onderzoek van de Kinderombudsman. Uit onderzoek van de Kinderombudsman naar pesten blijkt dat een derde van de kinderen wordt gepest op gronden van discriminatie. Bijvoorbeeld vanwege een handicap of omdat ze verliefd zijn op iemand van hetzelfde geslacht. https://www.kinderombudsman.nl/publicaties/rapport-in-eenzaamheid-gepest

15g. Beleid en bewustwordingsmaatregelen gericht op het aanpakken van de achterliggende oorzaken van feitelijke discriminatie

• Gelijke Kansen Alliantie 2019-2024 (GKA). De Gelijke Kansen Alliantie werkt samen met scholen, gemeenten en maatschappelijke partners aan het verbeteren van kansengelijkheid in het onderwijs. Institutioneel racisme is een van de 30 factoren die gelijke kansen beïnvloeden. Dit leidt in Nederland tot kansenongelijkheid in het onderwijs. De GKA-agenda’s zijn afgestemd op de lokale situatie en problematiek in een gemeente.
• Nationaal Coördinator tegen Racisme en Discriminatie. Sinds oktober 2021 heeft Nederland een Nationaal Coördinator tegen Racisme en Discriminatie (NCDR). Onder de NCDR is het Nationaal Programma tegen Discriminatie en Racisme tot stand gekomen. https://np2022.bureauncdr.nl/ Er wordt o.a. ingezet op erkenning van discriminatie en de toegankelijkheid van meldpunten.

De NCDR organiseerde in 2022 townhall-sessies om input op te halen voor het Nationaal Programma. Een townhall-sessie gericht op jongeren werd georganiseerd i.s.m. de Nationale Jeugdraad.https://www.bureauncdr.nl/actueel/nieuws/2022/4/14/townhall-sessie-jongeren-samen-een-vuist-tegen-onrecht

• OCW-agenda tegen discriminatie en racisme. Op 13 oktober 2022 heeft het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap de agenda tegen discriminatie en racisme bekend gemaakt.https://open.overheid.nl/documenten/ronl-6ce684ffa47e5a8ce027d897ec9fb7e845d7ca04/pdf Een deel van deze agenda heeft betrekking op kinderen onder de 18 jaar. Bijvoorbeeld het voorkomen van stereotypering in lesmateriaal van het primair onderwijs, voortgezet onderwijs en mbo. Ook wil het zorgen dat leerlingen een schooladvies krijgen dat bij hen past en vrij is van vooroordelen. Verder wil de agenda stagediscriminatie voorkomen en zorgen dat er voldoende aandacht komt voor discriminatie en racisme in antipestprogramma’s. Er komt een onafhankelijk meldpunt Sociale Onveiligheid voor kinderen en ouders in het primair en voortgezet onderwijs. En leraren krijgen kennis over discriminatie, racisme en inclusie.
• Uitbreiding artikel 1 Grondwet. Per januari 2023 is artikel 1 van de Grondwet uitgebreid met de verboden discriminatiegronden handicap en seksuele gerichtheidhttps://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2023/01/17/non-discriminatiegronden-grondwet-uitgebreid-met-handicap-en-seksuele-gerichtheid
• Invoering gelijkebehandelingswetgeving op BES-eilanden. In januari 2023 heeft de minister besloten de Nederlandse gelijkebehandelingswetgeving door te voeren op Saba, Sint Eustatius en Bonaire. https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2023/01/23/gelijkebehandelingswetgeving-wordt-ingevoerd-in-bonaire-saba-en-st.-eustatius Met de invoering van deze wetgeving, de lokale antidiscriminatiemeldpunten en de mogelijkheid van individuele klachtbehandeling door het College voor de Rechten van de Mens wordt de bescherming tegen discriminatie op grond van o.a. huidskleur, seksuele geaardheid, godsdienst, handicap en geslacht op de eilanden vergroot. Het recht op gelijke behandeling wordt beter inroepbaar en handhaafbaar en er zal worden ingezet op bewustwording van de nieuwe wetgeving.

 15g. Bewustwordingsmaatregelen

• Publiekscampagnes. Het is onbekend of de overheid sinds de campagne #Kiesmij uit 2020 tegen stagediscriminatie van mbo-studenten (leeftijd 16 jaar en ouder) en de campagne Too Much Information, om online antisemitisme en andere vormen van hatespeech te signaleren, nog nieuwe publiekscampagnes tegen discriminatie gericht op kinderen en jongeren heeft uitgevoerd.

---

Rapport ‘Gelijk recht doen’. De parlementaire onderzoekscommissie effectiviteit antidiscriminatiewetgeving (POC) heeft op verzoek van de Tweede Kamer een uitgebreid onderzoek gedaan naar de oorzaken en oplossingen voor de kloof tussen wetgeving en praktijk. In juli 2023 presenteerde de commissie de bevindingen naar de effectiviteit van antidiscriminatiewetgeving in het rapport ‘Gelijk recht doen’. De onderzoekscommissie beveelt onder andere aan om zorg te dragen voor heldere en effectieve (klacht)procedures. https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2023/07/07/kamerbrief-kabinetsreactie-onderzoeksrapport-gelijk-recht-doen