
Discriminatie
Aantal meldingen bij antidiscriminatievoorzieningen
4.382
2019
6.351
2023
Discriminatie,
zo staat het ervoor
Wat is er in Nederland gedaan om discriminatie van jongeren tegen te gaan in het tweede jaar na de laatste aanbevelingen van het VN-Kinderrechtencomité?
We zien in de cijfers een toename van discriminatiemeldingen. Hoewel nog niet geregistreerd werd hoeveel meldingen van kinderen kwamen, ligt het in de lijn der verwachting dat kinderen ook in toenemende mate discriminatie ervaren.
Er is het afgelopen jaar beleid gemaakt om racisme in algemene zin tegen te gaan. Ook zijn er onderzoeken uitgevoerd naar discriminatie en racisme. Opvallend is echter dat – net als voorgaande jaren – er niet specifiek naar kinderrechten werd gekeken en dat kinderen tot 18 jaar nauwelijks een stem hierin hadden. Een klein aantal onderzoeken en evenementen liet zien hoe waardevol het is om het perspectief van kinderen serieus te nemen. Zoals de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme (NCDR)-expertmeeting met kinderen over discriminatie. En de interviews van antidiscriminatievoorzieningen met kinderen hoe meldpunten kindvriendelijker zijn te maken. Kinderen gaven o.a. aan dat er bewustwordingscampagnes moeten komen, gericht op het aanpakken van discriminatie onder kinderen, waarbij ook de discriminatiemeldpunten grotere bekendheid moeten krijgen.
Verwacht wordt dat kinderen nog in 2024 kindvriendelijk melding kunnen maken van discriminatie, waarbij die melding dan behandeld wordt door speciaal opgeleide klachtenbehandelaars. Ook worden sinds 1 januari 2024 meldingen van kinderen tot 18 jaar apart geregistreerd, waardoor onderzoek gericht op kinderen eenvoudiger wordt.
FOCUS
Discriminatievoorzieningen en toegankelijkheid tot voorzieningen.
Definitie
Wat verstaan we onder discriminatie?
Onder discriminatie wordt het anders behandelen, achterstellen of uitsluiten van kinderen en jongeren op basis van (persoonlijke) kenmerken verstaan, zoals: godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, nationaliteit, seksuele gerichtheid, burgerlijke staat, handicap of chronische ziekte en leeftijd.
Kengetallen
Ervaren discriminatie, meldingen en geregistreerde incidenten in Nederland in 2023
Met uitzondering van de Kinderombudsman, zijn de beschikbare data niet opgesplitst per leeftijdscategorie, daardoor zijn de exacte cijfers van discriminatie van kinderen en jongeren niet bekend.
Figuur 1. Aantal meldingen bij anti-discriminatievoorzieningen (niet uitgesplitst naar leeftijd)
Bron: Landelijke discriminatiecijfers 2023
Figuur 2. Overzicht discriminatieregistraties 2020-2023
Bron: Landelijke discriminatiecijfers 2023
In 2023 registreerde de politie 33% meer meldingen dan in 2022. Discriminatie op grond van herkomst bleef veruit de meest gemelde discriminatiegrond bij politie en antidiscriminatievoorzieningen (ADV’s). Daarnaast gingen veel politieregistraties over seksuele geaardheid, terwijl de ADV’s vooral veel meldingen over handicap of ziekte kregen.
Aanbevelingen VN-Kinderrechtencomité
Aanbeveling 15b. Zorg ervoor dat iedere gemeente een kindvriendelijk antidiscriminatiebureau heeft waar kinderen gemakkelijk gevallen van discriminatie kunnen melden en systemen heeft om deze gevallen effectief en kindvriendelijk aan te pakken.
Aanbeveling 15c. Zorg dat gevallen van discriminatie van kinderen worden onderzocht, onder andere door gespecialiseerde teams en onderzoekers.
Aanbeveling 15d. Onderzoek samen met kinderen en het maatschappelijk middenveld bestaande maatregelen gericht op het tegengaan van discriminatie van kinderen in kwetsbare omstandigheden, om de effectiviteit te bepalen en op basis hiervan de maatregelen aan te passen.
Aanbeveling 15g. Ontwikkel beleid en bewustzijnsmaatregelen gericht op het aanpakken van de achterliggende oorzaken van feitelijke discriminatie, met het oog op het elimineren van stereotypering, vooroordelen en discriminatie waarmee onder meer kinderen te maken hebben die behoren tot een etnische of religieuze minderheidsgroep (zoals moslims, joden en kinderen van Afrikaanse afkomst), kinderen met een vluchtelingen achtergrond, kinderen die asiel zoeken, kinderen met een migrantenachtergrond, kinderen die niet gedocumenteerd zijn, kinderen met een handicap en kinderen die lesbisch, homoseksueel, biseksueel, transgender of intersekse zijn, en kinderen die in armoede leven.
Cijfermatige ontwikkelingen
Aanbeveling 15b. Aantal gemeenten waarbij discriminatie onder kinderen wordt bijgehouden door een kind- vriendelijk discriminatiebureau
Tot 2024 registreerde alleen de Kinderombudsman discriminatiemeldingen van kinderen. Sinds januari 2024 worden ook bij alle antidiscriminatievoorzieningen de meldingen van minderjarigen apart geregistreerd. Het CBS hanteert bij onderzoek naar discriminatie tot op heden de leeftijdscategorie 15–25 jaar en niet 0-18 jaar.
De 19 antidiscriminatievoorzieningen in Nederland bestrijken, op een paar gemeenten na, heel Nederland.
Beleidsbeschrijvingen
Aanbeveling 15b. Kindvriendelijk melden van en reageren op discriminatie
Kindvriendelijk maken meldpunten
In 2023 gaven antidiscriminatievoorzieningen in Nederland gehoor aan de aanbeveling van het VN-Kinderrechtencomité om meldpunten kindvriendelijk te maken. Ze namen initiatief om te zorgen dat kinderen op een kindvriendelijke en veilige manier melding kunnen doen van discriminatie. Dit initiatief wordt ondersteund door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme (NCDR) en de Kinderombudsman. Ook wordt samenwerking gezocht met o.a. de Kindertelefoon en het onderwijsveld (via de Wet vrij en veilig onderwijs) omdat zij weten hoe je het beste laagdrempelig toegang kan geven aan kinderen.
Participatie jongeren
In het kader van participatie is er door de antidiscriminatievoorzieningen gesproken met kinderen en jongeren van 10 tot en met 23 jaar. Kinderen bleken zich zeer betrokken te voelen bij discriminatie. Kinderen weten vaak niet of gedrag in een bepaalde situatie pesten of discriminatie is, en hebben daar vragen over.
Training klachtenconsulenten
Onderzocht is wat klachtenconsulenten nodig hebben om hun werk kindvriendelijk uit te voeren. Opleidingsinstituten zijn benaderd voor de ontwikkeling van een degelijke opleiding zodat discriminatie van kinderen wordt onderzocht door gespecialiseerde klachtenbehandelaars. Discriminatie.nl werkt aan een protocol dat in september 2024 klaar zal zijn, zodat kinderen zo snel mogelijk hun ervaringen met discriminatie kindvriendelijk kunnen melden.
Hervorming antidiscriminatievoorzieningen
Sinds januari 2024 werken alle 19 antidiscriminatievoorzieningen in Nederland samen onder de naam Discriminatie.nl. Hiermee worden alle lokale en regionale krachten van antidiscriminatievoorzieningen gebundeld om het melden van discriminatie toegankelijker te maken, ook voor kinderen.
Melden op school
Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft een wegwijzer ontwikkeld voor advies en informatie bij onveilige situaties op school, waaronder verwijzingen naar organisaties die kunnen helpen bij het indienen van een klacht. Pesten, discriminatie en racisme worden genoemd. Het ministerie van OCW biedt op de wegwijzerwebsite jouwveiligeschool.nl een link speciaal voor kinderen.
Aanbeveling 15c. Onderzoek naar gevallen van discriminatie
Het is niet bekend of meldingen van discriminatie van kinderen worden onderzocht door gespecialiseerde teams en onderzoekers. Wel wordt veel onderzoek gedaan naar discriminatie in Nederland:
Rapportage van het College voor de Rechten van de Mens
Volgens een rapportage van het College voor de Rechten van de Mens (CRM) in augustus 2023 over economische, sociale en culturele mensenrechten, doet Nederland te weinig voor mensen in armoede, mensen met een slechte gezondheid en mensen die geen baan kunnen krijgen. Hoewel kinderen tot 18 jaar niet specifiek in dit onderzoek zijn meegenomen, treft dit onderzoek hen wel.
Rapport Een grijs gebied
Het rapport Een grijs gebied (maart 2023) van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) gaat over de groeiende segregatie naar inkomen, opleidingsniveau en migratieachtergrond van ouders in het basis- en voortgezet onderwijs, en de gevolgen voor het schooladvies van kinderen. Beleidsmaatregelen worden genoemd om dit soort segregatie te voorkomen. Het ministerie van OCW meldt in april 2024 dat de resultaten van het onderzoek worden gepubliceerd op het dashboard van de Gelijke Kansen Alliantie (GKA). Gemeenten kunnen zo zien hoe het ervoor staat met de onderwijssegregatie in hun gemeente. Deze inzichten kunnen ze gebruiken om lokaal beleid vorm te geven. De monitor zal in 2024 en 2025 worden herhaald.
Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek
In het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (2020 t/m 2024) worden verschillende oorzaken benoemd voor het verschil in startpositie op de arbeidsmarkt tussen mbo-studenten zonder en met een migratieachtergrond. Een zestal werkzame mechanismen worden genoemd om de startpositie van mbo-studenten met een migratieachtergrond te verbeteren.
Rapport Beleid stagediscriminatie mbo-instellingen
In januari 2024 publiceerde de Inspectie van het Onderwijs het rapport Beleid stagediscriminatie mbo-instellingen. Dit rapport laat zien dat veel managers, onderwijsprofessionals en studenten het lastig vinden om stagediscriminatie te (h)erkennen. Er is bovendien geen overeenstemming over wat stagediscriminatie is. Aanbevelingen gaan over het herkenbaar maken van stagediscriminatie, het stellen van een duidelijke sociale norm tegen stagediscriminatie en het scheppen van een cultuur van veiligheid.
Onderzoek van discriminatie bij schooladvies
In januari 2024 verscheen een onderzoeksrapport van Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS). Het rapport laat zien dat door de vrijheid van scholen en het gebrek aan wettelijke voorwaarden, leerkrachten bij het schooladvies mogelijk besluiten nemen op basis van bewuste of onbewuste vooroordelen. Dit kan onderadvisering en discriminatie in de hand werken. Bijvoorbeeld bij leerlingen met een migratieachtergrond, meisjes, leerlingen uit arme gezinnen of leerlingen die op het platteland wonen.
Rapport Richten op de regenboog
In januari 2024 verscheen het rapport Richten op de regenboog van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC). Onderzoek werd gedaan naar daders en prevalentie van geweld tegen lhbti+ personen. Hierbij zijn ook politieregistraties van discriminatie geanalyseerd. De uitkomsten zijn o.a. dat er meer melding moet worden gedaan door lhbti+ personen zelf, terwijl lhbti+ discriminatie ook beter geregistreerd moet worden. Kinderen tot 18 jaar worden niet specifiek genoemd in dit rapport.
Arbeidsmarktbeleid 2023-2024
De voortgangsbrief Gelijkwaardige kansen op de arbeidsmarkt voor iedereen (Arbeidsmarktbeleid 2023-2024) van het kabinet aan de Tweede Kamer heeft benadrukt dat de kansen op een eerste baan of stage voor jongeren met een migratieachtergrond moeten verbeteren. Deze voortgangsbrief benoemd wat nodig is om stage- en arbeidsmarktdiscriminatie voor deze jongeren tegen te gaan.
Voortgangsrapport van de Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme
Het rapport van de Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme verscheen in januari 2024. Het rapport geeft een stand van zaken van de aard, omvang en oorzaken van discriminatie en racisme. Geconcludeerd wordt dat discriminatie zeer wijdverbreid is in onze samenleving. Hoewel kinderen tot 18 jaar niet specifiek zijn betrokken in dit onderzoek, worden onderwerpen behandeld die hen ook treffen, zoals onderwijs, jeugdzorg, sport en de lange- en kortetermijngevolgen van discriminatie. De staatscommissie adviseert om i.p.v. onderzoek te doen naar de aard en omvang van discriminatie, de focus te leggen op mogelijke beleidsmaatregelen, regelgeving en andere interventies die het structurele karakter van discriminatie aanpakken.
Rapport Verkenning discriminatie en racisme in de zorg
Het rapport Verkenning discriminatie en racisme in de zorg (2023) van Movisie & Verwey-Jonkers Instituut in opdracht van de Staatscommissie tegen Discriminatie & Racisme, heeft verschillende vormen van discriminatie onderzocht. Discriminatie tussen cliënten onderling (denk bijvoorbeeld aan kinderen die samenleven in een groep) is niet onderzocht. Uit het onderzoek blijkt dat jongeren met een niet-westerse achtergrond vaker te maken hebben met zwaardere vormen van jeugdzorg. Ook constateert het onderzoek dat de witte norm gehanteerd wordt in diagnose en geboden hulp. Meld- en klachtenprocedures zijn vaak niet op orde. Aanbevelingen omvatten o.a. dat antidiscriminatie op alle niveaus moet worden opgenomen in scholing en bijscholing van jeugdhulpverleners. En dat er gezorgd moet worden voor een meer divers team van medewerkers. Gedupeerden van discriminatie moeten beter ondersteund worden en jongeren moeten weerbaarheidstraining krijgen.
Onderzoek naar discriminatie en racisme op de woningmarkt
Op basis van het voortgangsrapport van de Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme werd in 2023 onderzoek gedaan naar discriminatie en racisme op de woningmarkt. Daaruit bleek dat niet voor iedereen het recht op een (geschikte) woning op een gelijkwaardige manier is gegarandeerd. Hoewel kinderen tot 18 jaar niet specifiek in dit onderzoek zijn meegenomen, treft dit onderzoek hen wel.
Advies inclusief onderwijs CRM
De minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs heeft het College voor de Rechten van de Mens in 2023 gevraagd te adviseren over inclusief onderwijs in Nederland. CRM is kritisch over de ontwikkelde werkagenda op landelijk, regionaal, lokaal en schoolniveau, omdat is gebleken dat kinderen met een beperking vaak geen goede ondersteuning
krijgen.
Inspectierapport Het kind van de rekening
Het inspectierapport Het kind van de rekening (Justitie en Veiligheid, 2023) geeft een beeld van de situatie van 20 gezinnen die slachtoffer zijn van de toeslagenaffaire. Het gebruik van algoritmes en daardoor etnisch profileren van gezinnen heeft duidelijk ook zijn weerslag gehad op het leven van kinderen. Bijna alle gezinnen hebben het ongekend zwaar (gehad). Hoe hun situatie zou zijn geweest zonder de toeslagenaffaire en of ze dan ook met jeugdbescherming in aanraking waren gekomen, is niet eenduidig vast te stellen. Wel is duidelijk dat de gevolgen van de toeslagenaffaire meespeelden in het gelopen pad naar een kinderbeschermingsmaatregel.
Onderzoek naar discriminatie in sport en cultuur
In opdracht van de Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme voerde het Verwey-Jonker Instituut onderzoek uit naar discriminatie in sport en cultuur (2023). Geconcludeerd wordt dat in sport, discriminatie en racisme nog lastig te (h)erkennen, agenderen en daarmee aan te pakken zijn. Het is vaak onduidelijk wie verantwoordelijk is om discriminatie tegen te gaan. Er worden wel een aantal aanbevelingen gedaan ter bestrijding van (vooral lhbti+) discriminatie in de sportsector. Kinderen tot 18 jaar worden niet specifiek genoemd.
Onderzoek naar ervaren discriminatie en racisme
Onderzoek van het ministerie van Sociale Zaken, uitgevoerd door de Universiteit van Amsterdam en Hogeschool Fontys in januari 2024, laat zien dat één op de drie mensen met een Oost- of Zuidoost-Aziatische achtergrond het afgelopen jaar discriminatie heeft ervaren. Daarmee ervaren zij evenveel discriminatie als mensen met een Marokkaanse, Turkse, Surinaamse of Antilliaanse achtergrond. Hoewel er geen onderscheid wordt gemaakt naar leeftijd, laten de ervaringsverhalen zien dat discriminatie (bv. uitschelden op grond van uiterlijk) begint op de basis- of middelbare school en levenslang effect heeft.
Onderzoek Leiderschap in kleur
In het onderzoek Leiderschap in kleur (maart 2024) uitgevoerd door de Universiteit van Leiden, benoemen bijna alle deelnemers hun ervaringen met opgroeien in een witte wereld waarin zij vaak als ‘anders’ werden gezien en behandeld. Dit was vormend in hun levensloop. Hoewel de jeugdervaringen van veel deelnemers getuigen van (pijnlijke) uitdagingen, werden deze meestal gedeeld alsof zij vanzelfsprekend waren (het was nu eenmaal zo). Vrijwel iedereen maakte racisme mee, van microagressies (‘wat spreek je goed Nederlands’) en racistische scheldpartijen tot lichamelijk geweld. Hoewel het rapport veel aandacht schenkt aan de jeugdervaringen van de geïnterviewde personen, worden kinderen niet specifiek genoemd in het rapport.
Rapport Reageren als Omstander bij Racisme
Het rapport Reageren als Omstander bij Racisme dat in maart 2024 verscheen, bekijkt de rol van omstanders bij gevallen van discriminatie of racisme. In opdracht van de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme wordt onderzocht wat omstanders kunnen doen, wat hen motiveert om wel of niet te handelen en waar slachtoffers van discriminatie behoefte aan hebben. Kinderen tot 18 jaar worden niet specifiek genoemd.
Aanbeveling 15d. Onderzoek met kinderen en het maatschappelijk middenveld, bestaande maatregelen
NCDR expertmeeting over discriminatie onder kinderen
De expertmeeting van de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme in december 2023 ging over discriminatie onder kinderen van 10 tot 16 jaar en het kindvriendelijk melden hiervan. Kinderen vertelden onder meer dat ze discriminatie meestal melden bij een vertrouwde leerkracht of ouder, dat discriminatiemeldpunten meer bekendheid moeten krijgen (bijvoorbeeld op het Jeugdjournaal) en dat er meer over discriminatie en racisme moet worden gesproken op school.
Landelijke veiligheidsmonitor 2021-2022
De landelijke veiligheidsmonitor 2021-2022 is gebaseerd op interviews met leerlingen in het basis- en voortgezet onderwijs en laat zien dat pesten toeneemt, ondanks eerdere genomen maatregelen op scholen. Volgens de monitor geeft 10% van de leerlingen in het primair onderwijs en 5% in het voortgezet onderwijs aan dat zij één keer per maand, en soms vaker, gediscrimineerd worden. Het vaakst wordt gepest vanwege uiterlijk of ‘het anders zijn dan anderen’. Lhbti+ leerlingen worden bijvoorbeeld significant vaker gepest dan overige leerlingen en leerlingen met een migratieachtergrond worden vaker gepest dan leerlingen met een Nederlandse achtergrond.Kinderen geven in het onderzoek aan vooral gepest te worden vanwege hun uiterlijk of het anders zijn, maar ook redenen die eigenlijk discriminatie zijn – bijvoorbeeld pesten vanwege seksuele gerichtheid of migratieachtergrond.
VN-verdrag Handicap
Het College voor de Rechten van de Mens onderzocht hoe het VN-verdrag Handicap wordt nageleefd. Uit het CRM rapport Reizen in het dagelijks leven: toegang tot vervoer en mobiliteit (2023), blijkt dat openbaar vervoer erg belangrijk is voor mensen met een beperking om mee te kunnen doen in de maatschappij, maar dat het openbaar vervoer nog steeds ontoegankelijk is. Hoewel kinderen tot 18 jaar niet specifiek in dit onderzoek zijn meegenomen, treft dit onderzoek hen wel.
Wetsvoorstel Vrij en veilig onderwijs
De Kinderombudsman heeft in 2023 gereageerd op de aankomende Wet vrij en veilig onderwijs, waarbij het recht om gehoord te worden, zelf een klacht in te dienen en begrijpelijke informatie te ontvangen over het klachtenproces, voor kinderen onvoldoende geregeld is. Deze wet sluit kinderen uit, door deze rechten niet expliciet te benoemen. De Kinderombudsman wil dat in het wetsvoorstel wordt opgenomen dat kinderen zelf een stem krijgen bij een klacht of melding over een onveilige situatie op school. Ook wordt geadviseerd welke vragen aan kinderen te stellen om de juiste informatie te krijgen. Kinderen maken niet altijd onderscheid tussen pesten en discriminatie. Geadviseerd wordt om kinderen te vragen of zij gepest worden vanwege hun huidskleur of andere kenmerken i.p.v. te praten over discriminatie.
Wet tijdelijke nieuwkomersvoorzieningen in het onderwijs
De Kinderombudsman heeft in 2023 gereageerd op het wetsvoorstel Wet tijdelijke nieuwkomersvoorzieningen in het onderwijs. Deze wet behandelt kinderen die nieuw zijn in Nederland niet hetzelfde als kinderen die hier geboren zijn. Dat is een inbreuk op het recht op onderwijs en het recht op non-discriminatie. Want ieder kind, ongeacht herkomst of verblijfsduur in Nederland, heeft hetzelfde recht op toegang tot goed onderwijs.
Aanbeveling 15g. Beleid en bewustwordingsmaatregelen gericht op het aanpakken van de achterliggende oorzaken van feitelijke discriminatie
Aanpassing Grondwet
Artikel 1 van de Grondwet is in januari 2023 aangepast met de toevoeging van “handicap” en “seksuele gerichtheid” als non-discriminatiegronden. Hoewel kinderen tot 18 jaar niet apart genoemd worden, geldt dit vanzelfsprekend ook voor hen.
Wet bescherming tegen discriminatie op de BES
De Raad van State heeft besloten dat gelijke behandelingswetten ook van toepassing moeten worden op Bonaire, Sint Eustatius en Saba (BES). Het resultaat is de Wet bescherming tegen discriminatie op de BES (maart 2024). Dit betekent dat BES-inwoners die zich gediscrimineerd voelen op welke grond dan ook, een beroep kunnen doen op deze wet. Ook kunnen zij discriminatie melden bij een nieuw op te zetten antidiscriminatievoorziening en daar gratis hulp en advies vragen. De planning is dat het wetsvoorstel in 2025 in werking treedt. Er is in deze wet geen specifieke aandacht voor kinderen tot 18 jaar.
Aanpak discriminatie en racisme
De Rijksoverheid wil discriminatie op de arbeidsmarkt, het onderwijs en het voetbal samen met maatschappelijke organisaties aanpakken. Concrete plannen omvatten in 2023 o.a. actief optreden tegen alle vormen van discriminatie en racisme en het tegengaan van leerachterstand. Kinderen tot 18 jaar worden niet specifiek genoemd als doelgroep.
Onderzoek Discriminatie schaadt mentale gezondheid van jongeren met migratieachtergrond
In november 2023 verscheen het onderzoek Discriminatie schaadt mentale gezondheid van jongeren met migratieachtergrond. Het onderzoek werd gedaan door het Verwey-Jonker Instituut in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en laat zien dat bij onderzoeken naar de mentale gezondheid van jongeren, de groep met een migratieachtergrond vaak vergeten wordt. Uit dit onderzoek onder jongeren met en zonder migratieachtergrond (16-30 jaar) komt duidelijk naar voren dat er een negatieve relatie is tussen ervaring met discriminatie en mentale gezondheid.
Consultatie Wet vrij en veilig onderwijs
In 2023 vond de consultatie Wet vrij en veilig onderwijs plaats. Scholen moeten per 2025 meer gaan doen om onveilige situaties in beeld te krijgen en te verminderen. Ook komen er regels voor de manier waarop scholen omgaan met klachten, zoals discriminatie en pesten. Plichten op het gebied van monitoring, registratie en melding van incidenten, klachtenproces en veiligheidsbeleid worden ook beschreven. Hierbij hoort ook het aanstellen van vertrouwenspersonen binnen én buiten de school en het jaarlijks monitoren van de veiligheidsbeleving van leerlingen.
Ontwikkelen beleid voor kansengelijkheid
Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en het ministerie Volksgezondheid, Welzijn en Sport ontwikkelen samen beleid voor kansengelijkheid, het tegengaan van segregatie en betere onderwijsdoorstroming. Dit gebeurt ook via de Gelijke Kansen Alliantie (GKA) en het Kennispunt Gelijke Kansen, Diversiteit en Inclusie. Dit kennispunt ondersteunt scholen bij het bevorderen van gelijke kansen op stages en een eerste baan.
Platform INC
Platform INC is onderdeel van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en is opgericht om adviezen op te halen bij experts uit gemarginaliseerde gemeenschappen om discriminatie en racisme tegen te gaan in het onderwijs, de wetenschap, de media en de kunst & cultuur sector. Najaar 2023 tot najaar 2024 ligt de focus op anti-zwart discriminatie en racisme. Er is geen specifieke aandacht voor kinderen tot 18 jaar.
Nationaal Programma tegen Discriminatie en Racisme
Het Nationaal Programma tegen Discriminatie en Racisme 2023 omvatte in totaal 29 nieuwe afspraken, variërend van maatregelen tegen etnisch profileren tot meer toegankelijke woningen voor mensen met een beperking. En van meer aandacht in het onderwijs voor het slavernijverleden en de migratiegeschiedenis tot betere nazorg van slachtoffers van discriminatie en racisme. Ook werd er op tal van terreinen aanvullend onderzoek aangekondigd en de Rijksoverheid gaat in arbeidsvoorwaarden en bij inkoopbeleid meer aandacht besteden aan diversiteit en inclusie. Er is geen specifieke aandacht voor kinderen tot 18 jaar.
Laatste ontwikkelingen
Voortgangsrapportage van de Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme
De Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme gaf in april 2024 aan dat een analyse gemaakt zal worden van de aanbevelingen voor Nederland van alle VN-Mensenrechtencomités die over discriminatie gaan, dus ook van de aanbevelingen van het VN-Kinderrechtencomité. Doel van deze analyse is om op basis van dit internationale kader aanbevelingen te gaan formuleren m.b.t. alle vormen van discriminatie.
Onderzoek naar algoritmen op scholen
Het College voor de Rechten van de Mens heeft onderzoeksinstituut KBA Nijmegen en ResearchNed in mei 2024 opdracht gegeven te onderzoeken hoe algoritmen op scholen worden gebruikt. Algoritmen worden op steeds grotere schaal ingezet in het onderwijs. Als deze systemen niet goed zijn getest of scholen te weinig kennis in huis hebben om dergelijke technologie op een verantwoorde manier in te zetten, lopen leerlingen onnodig veel risico op discriminatie.
Amsterdamse Kinderrechtenscan naar discriminatie en racisme.
De kinderombudsman van Amsterdam bezoekt vanaf mei 2024 basisscholen om in gesprek te gaan met scholieren over discriminatie en racisme, en oplossingen te bespreken om discriminatie en racisme effectief aan te pakken. In november 2024 worden de resultaten verwacht.
Onderzoek door Staatscommissie
De Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme onderzoekt discriminatie en racisme in alle sectoren van de Nederlandse samenleving. Onderzoek in de sectoren onderwijs en sport zijn ook relevant voor kinderen en jongeren. Het eindadvies wordt in mei 2026 verwacht.
Onderzoek in Groningen en Drenthe n.a.v. de Wet vrij en veilig onderwijs
Kenniscentrum CMO Stamm deed onderzoek in Groningen en Drenthe n.a.v. de Wet vrij en veilig onderwijs. Dit onderzoek, uitgevoerd samen met een jeugdpanel, richt zich op ongewenst gedrag op school en de inrichting van een mogelijk meldpunt. Een enquête is naar middelbare scholen gestuurd met 4 vragen over vrij en veilig voelen op school, het meemaken van discriminatie bij anderen, waarom discriminatie wel of niet wordt gemeld en hoe dat te melden. Het onderzoek is samen met antidiscriminatievoorzieningen gedaan en het rapport werd in mei 2024 gepubliceerd. Veel jongeren blijken pestgedrag en discriminatie te zien of ervaren maar er wordt weinig over gesproken of actie op ondernomen.
Commissiedebat Veiligheid op scholen
Op 15 mei 2024 heeft er een commissiedebat plaatsgevonden met de minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs. Tijdens dit debat is gesproken over veiligheid op scholen in verband met discriminatie die door kinderen op scholen wordt ervaren.
Gezondheidsmonitor Jeugd 2023
Uit de Gezondheidsmonitor Jeugd 2023 die GGD GHOR Nederland in mei 2024 publiceerde, blijkt dat het discrimineren en pesten van lhbti+ jongeren op scholen is toegenomen. Verschillende regio’s hebben specifiek onderzocht hoe de acceptatie op scholen zich verhoudt ten opzichte van voorgaande jaren. Al deze regio’s laten zorgwekkende verslechteringen zien.
Onderzoek online discriminatie
Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS) onderzocht de impact van online discriminatie op jongeren tussen 16 en 24 jaar. Een van de uitkomsten die in juni 2024 zijn gepubliceerd, is dat hoe meer discriminatie jongeren online zien, hoe meer negatieve emoties en depressieve klachten zij hebben.
Database antidiscriminatie-interventies
Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS) vulde de database met antidiscriminatie-interventiesin juli 2024 aan met nieuwe interventies gericht op de aanpak van discriminatie bij gemeenten, onderwijsinstellingen, (sport)verenigingen, bedrijven en andere organisaties.
