Wat verstaan we onder geweld tegen kinderen?

Elke vorm van, voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard. (Jeugdwet)

Figuur 1. Totaal aantal meldingen en adviezen kindermishandeling bij Veilig Thuis 2019-2022

Bron: CBS dashboard Veilig Thuis, ‘Aard van het geweld’ https://dashboards.cbs.nl/v3/regionaaldashboardveiligthuis/

Figuur 2. Aantal acute en niet-acute meldingen (bij benadering) over seksueel misbruik van minderjarigen CBS-data, ‘Slachtoffermonitor seksueel geweld tegen kinderen’, 2017-2021.

Bron: ‘Slachtoffermonitor seksueel geweld tegen kinderen’, 2017-2021

Figuur 3. Meldingen van seksueel misbruik bij Veilig Thuis,
uitgesplitst naar duur van het geweld 2019-2021

Bron: ‘Slachtoffermonitor seksueel geweld tegen kinderen’, 2017-2021.

22a. Zorg dat alle gevallen van geweld tegen kinderen daadwerkelijk worden onderzocht en dat er altijd wordt ingegrepen, ook in geval van verwaarlozing en seksueel misbruik, thuis en buitenshuis en in de digitale omgeving, met name in geval van seksuele uitbuiting, online agressie en grooming (online/offline benaderen van kinderen voor seksuele doeleinden).

22b. Neem juridische en administratieve maatregelen voor het opzetten van een infrastructuur om kinderen te beschermen op Bonaire, Saba en Sint Eustatius.

22d. Verbeter maatregelen die ervoor zorgen dat kinderen die slachtoffer of getuige zijn van geweld onmiddellijke toegang hebben tot kindvriendelijke, multisectorale behandelingen en brede ondersteuning, zoals forensische vraaggesprekken en psychologische therapieën, door ervoor te zorgen dat de multidisciplinaire aanpak (MDA++) kindgericht is via de gebruikte methodologie met als doel de secundaire victimisatie van de kinderen te voorkomen.

22g. Zorg dat in de wet het verbod op lijfstraffen in alternatieve zorginstellingen, dagopvang en scholen op Bonaire, Saba en Sint Eustatius expliciet is vastgelegd en verbeter de bewustwordingscampagnes gericht op het bevorderen van positieve, geweldloze en participatieve vormen van opvoeden en straffen waarbij de negatieve gevolgen van lijfstraffen worden benadrukt.

22h. Verbeter de toegang tot behandelprogramma’s voor kinderen met seksueel grensoverschrijdend gedrag, onder wie kinderen die een zedenmisdrijf hebben begaan, en zorg ervoor dat deze kinderen passende therapeutische hulp krijgen en gebruik kunnen maken van de maatregelen ter bescherming van kinderen.

Aanbeveling 22a. Onderzoek alle gevallen van geweld tegen kinderen

Figuur 4. Aantal afgeronde diensten onderzoek door Veilig thuis over kindermishandeling CBS dashboard Veilig Thuis, ‘Aard van het geweld’,
https://dashboards.cbs.nl/v3/regionaaldashboardveiligthuis/

Figuur 5. Aard van het geweld en/of mishandeling van het totaal aantal meldingen bij Veilig Thuis CBS dashboard Veilig Thuis, ‘Aard van het geweld’,
https://dashboards.cbs.nl/v3/regionaaldashboardveiligthuis/

Aanbeveling 22d. Onmiddellijke toegang van kinderen die slachtoffer of getuige zijn van geweld tot kindvriendelijke, multi-sectorale behandelingen en brede ondersteuning, door een kindgerichte multidisciplinaire aanpak (MDA++).

• Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming en MDA++. Het programma ‘Geweld hoort nergens thuis’ (GHNT)is vanaf 1 juni 2022 opgegaan in ‘Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming’, een gezamenlijk programma van het ministerie van Justitie en Veiligheid, het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten https://www.voordejeugdenhetgezin.nl/toekomstscenario-kind-en-gezinsbescherming. Er wordt gewerkt volgens de visie gefaseerd samenwerken aan veiligheid. Lokale (wijk)teams worden verstrekt. Er is een Multi Disciplinaire Aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling, de zogeheten MDA++. De eerste plus staat voor intersectoraal en de tweede plus voor specialistisch.https://vng.nl/sites/default/files/2021-05/20200325_bouwstenen_mda_ppt_def.pdf In de eerste voortgangsrapportage staat dat een klein percentage van zaken van huiselijk geweld en kindermishandeling dusdanig complex is dat (verbeterde) reguliere interventies de problemen niet oplossen. Voor deze gezinnen met multi-problematiek is de Multidisciplinaire Aanpak ++ (MDA++) bewezen effectief https://www.voordejeugdenhetgezin.nl/toekomstscenario-kind-en-gezinsbescherming/documenten/rapporten/2022/11/14/eerste-voortgangsrapportage-toekomstscenario-kind–en-gezinsbescherming.
• Onderzoek werkzame elementen MDA++ aanpak. In 2022 en 2023 werd de regionale implementatie van MDA++ via een leergang ‘Actieonderzoek MDA++’ verder versneld en verbeterd. In opdracht van het programma ‘Geweld hoort nergens thuis’ deed het Verwey-Jonker Instituut onderzoek naar MDA++ in twee pilotregio’s en drie referentieregio’s. https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2022/11/11/extra-maatregelen-voor-acuut-betere-jeugdbescherming De aanpak ziet er in elke regio net iets anders uit. MDA++ wordt over het algemeen positief beschouwd. In het rapport wordt aanbevolen om aan de bestaande, vooral organisatorische, bouwstenen een aantal meer inhoudelijke bouwstenen toe te voegen. En om bij de ontwikkeling van ‘Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming’ aan te sluiten bij en voort te bouwen op de kennis, ervaring en geleerde lessen binnen MDA++ en niet opnieuw te beginnen.
• Effectiever stelsel voor jeugdbescherming en acuut betere jeugdbescherming https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2022/11/11/extra-maatregelen-voor-acuut-betere-jeugdbescherming. De Tweede Kamer is op 13 mei 2022 geïnformeerd over de stand van zaken binnen de jeugdbescherming. Met het programma ‘Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming’, zet het kabinet in op een effectiever en eenvoudiger stelsel. De minister voor Rechtsbescherming heeft toezeggingen gedaan over verbetering van de rechtsbescherming van ouders en kinderen bij kinderbeschermingsmaatregelen, en zet verder in op het maken van regionale afspraken met gemeenten en gecertificeerde instellingen (GI’s) om wachtlijsten, werkdruk en hoog personeelsverloop tegen te gaan.
• Druk op jeugdbescherming verlagen. In een brief van 11 november 2022 schrijven de minister voor Rechtsbescherming en de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport dat het kabinet extra maatregelen gaat nemen om op korte termijn de druk op de jeugdbescherming te verlagen. De focus ligt op het verlagen van de werkdruk van professionals, een voorrangsregeling voor de meest kwetsbare kinderen en het voorkomen dat kinderen uit gezinnen met ernstige problemen een kinderbeschermingsmaatregel opgelegd krijgen. Dat laatste kan vaak worden voorkomen door eerder hulp en ondersteuning te bieden.
• Pakket maatregelen. In september 2022 kondigde het kabinet een pakket maatregelen aan. In 2023 wordt 20 miljoen euro uitgetrokken door gemeenten en het Rijk om de werkdruk van jeugdbeschermers te verlagen en komt er 10 miljoen euro om meer professionals als zij-instromers te werven.
• Nationaal Actieprogramma Aanpak seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld. In januari 2023 presenteerden de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid het ‘Nationaal Actieprogramma Aanpak grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld’ aan de Tweede Kamer. https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2023/01/13/aanbieding-nationaal-actieprogramma-aanpak-seksueel-grensoverschrijdend-gedrag-en-seksueel-geweld

Voor het actieprogramma wordt de komende jaren 11 miljoen euro vrijgemaakt.

• Wetsvoorstel seksuele misdrijven aangepast. https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2021/03/08/nieuwe-wet-biedt-betere-bescherming-tegen-seksueel-geweld In februari 2023 heeft de minister van Justitie en Veiligheid een nota van wijziging bij het wetsvoorstel seksuele misdrijven aan de Tweede Kamer aangeboden. Het wetsvoorstel wordt aangepast om slachtoffers beter te beschermen. De bijzondere verjaringsregeling voor seksuele misdrijven wordt verruimd, slachtoffers van alle delictsvormen van verkrachting kunnen aanspraak maken op een tegemoetkoming uit het Schadefonds Geweldsmisdrijven, en een strafrechtelijk verbod op kindersekspoppen wordt toegevoegd. Het wetsvoorstel seksuele misdrijven moderniseert de strafwetgeving voor seksueel grensoverschrijdend gedrag. Seksuele intimidatie, in het openbaar (offline en online), en sekschatting met kinderen onder de 16 jaar wordt strafbaar. Het streven is om de nieuwe wet in te laten gaan in 2024.
• Versterking veilig onderwijs. https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2022/11/18/versterking-veilig-onderwijs-en-aanpak-uitwassen-informele-scholing Onderwijsminister Wiersma stelde maatregelen voor om het toezicht en de controle bij informele lesinstituten te vergroten. Een Verklaring Omtrent het Gedrag wordt ook verplicht voor mensen die werken in het informele onderwijs. Voor het regulier onderwijs zijn nieuwe hulpmiddelen voorgesteld, waaronder een uitbreiding van de jaarlijkse schoolmonitor om een beter beeld te krijgen van wat er op school speelt. Ook moet de bestaande meldplicht seksueel misbruik worden uitgebreid naar seksuele intimidatie en moet er steviger worden ingegrepen bij ernstige incidenten. Met een versterking van het zogeheten klachtenstelsel wil minister Wiersma ervoor zorgen dat meldingen van leerlingen, ouders en docenten beter worden geregistreerd en onderzocht.

Aanbeveling 22b. Infrastructuur om kinderen te beschermen op BES-eilanden

• Bestuursakkoord Aanpak Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Caribisch Gebied 2021 – 2024 https://open.overheid.nl/documenten/ronl-24cc427f9bf0da4e8d921242ae3637d99fe3654b/pdf Dit akkoord richt zich op preventie door bewustwording en voorlichting over huiselijk geweld en kindermishandeling. Daarnaast streeft het naar deskundigheidsbevordering van de betrokken professionals op de eilanden. Het beoogt de hulpverlening en samenwerking in de keten te versterken. Er moet veilige opvang komen voor slachtoffers van huiselijk geweld en kindermishandeling. De samenwerking tussen zorg, politie en justitie moet versterkt worden om de cirkel van geweld te doorbreken. Er moet een goed functionerende laagdrempelige meldstructuur komen voor professionals en burgers om (vermoedelijke) situaties van huiselijk geweld en kindermishandeling te melden. Bestaande wet- en regelgeving met betrekking tot de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling moet waar nodig aangevuld worden. De afgelopen jaren is met hulp van UNICEF en de Interlandelijke Taskforce Kinderrechten gewerkt aan het verbeteren van kinderrechten in Caribisch Nederland.  
• Tijdelijk huisverbod, Kindertelefoon en advies- en meldpunten https://www.kinderrechten.nl/assets/2022/07/kamerbrief-over-opvolging-aanbevelingen-vn-kinderrechtencomite.pdf In 2022 is een pilot met een tijdelijk huisverbod voor plegers van huiselijk geweld gestart. De Kindertelefoon BES is van start gegaan op 16 maart 2022 op Sint Eustatius en op 27 juni 2022 op Saba. Een algemene maatregel van bestuur is in voorbereiding voor het vastleggen van de taken van de advies- en meldpunten. Het streven is om deze maatregel 1 januari 2024 in te voeren.
• Burgerlijk Wetboek en Verdrag van Istanbul. https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/detail?id=2022Z03786&did=2022D07784 Op 25 februari 2022 informeerde de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de Tweede Kamer over de voortgang van de bekrachtiging van het Verdrag van Istanbul in Caribisch Nederland. Per 1 januari 2022 is aan het Burgerlijk Wetboek BES toegevoegd dat ouders en anderen die een kind verzorgen en opvoeden, zoals voogden of pleegouders, verantwoordelijk zijn voor de veiligheid van het kind en dat er geen geestelijk of lichamelijk geweld gebruikt mag worden in het opvoeden van een kind. https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2021/12/29/nieuwe-wetten-per-1-januari-2022 Een kind vernederend behandelen is niet toegestaan. Kindermishandeling was al strafbaar op basis van het Wetboek van Strafrecht BES.

Aanbeveling 22g. Verbod op lijfstraffen en de bewustwording op BES-eilanden

• Campagnes ‘Tei p’abo’ en ‘Positive parenting’. https://bonaire.nu/2022/09/06/grote-voorlichtingscampagne-van-start-huiselijk-geweld-en-kindermishandeling/ In september 2022 is het Openbaar Lichaam Bonaire samen met eerste- en tweedelijns hulpverleningsorganisaties een grote voorlichtingscampagne ‘Tei p’abo’ gestart over huiselijk geweld en kindermishandeling. In 2022 is in samenwerking met UNICEF gewerkt aan de campagne ‘Positive parenting’.

Voortgang aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling
Op 22 september 2023 informeerde de minister van Justitie en Veiligheid en de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) de Tweede Kamer over de voortgang van de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Er zijn en worden stappen vooruit gezet in de aanpak van kindermishandeling en huiselijk geweld, maar er is ook nog veel nodig. https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/detail?id=2023Z15780&did=2023D38449