Wat verstaan we onder jeugdhulp en jeugdbescherming?

Definitie jeugdhulp:

• Ondersteuning van, en hulp en zorg, niet zijnde preventie, aan jongeren en hun ouders bij het verminderen, stabiliseren, behandelen en opheffen van of omgaan met de gevolgen van psychische problemen en stoornissen, psychosociale problemen, gedragsproblemen of een verstandelijke beperking van de jeugdige, of opvoedingsproblemen van ouders; 
• Het bevorderen van de deelname aan het maatschappelijk verkeer en van het zelfstandig functioneren van jongeren met een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking, een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem en die de leeftijd van achttien jaar nog niet hebben bereikt; 
• Het ondersteunen bij of het overnemen van activiteiten op het gebied van de persoonlijke verzorging gericht op het opheffen van een tekort aan zelfredzaamheid bij jongeren met een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking of een somatische of psychiatrische aandoening of beperking (definitie artikel 1.1 van de Jeugdwet).

Definitie jeugdbescherming:

• Een maatregel die de rechter dwingend oplegt wanneer een gezonde en veilige ontwikkeling van een kind of jeugdige wordt bedreigd en vrijwillige hulp niet of niet voldoende helpt. Een kind of jongere wordt dan ‘onder toezicht gesteld’ of ‘onder voogdij geplaatst’.

Figuur 1. Jeugdhulp en -bescherming

	2019	2020	2021	2022	2023

Bron: CBS, Jeugdhulp 2023 en Jeugdbescherming en jeugdreclassering en Factsheet Pleegzorg 2023 (Jeugdzorg Nederland)

Figuur 2. Totaal aantal kinderen met jeugdhulp

Bron: CBS, Jeugdhulp 2023

In 2023 kreeg 13,5% van alle jongeren tot 18 jaar jeugdhulp, dat waren 448.100 jongeren. Daarnaast ontvingen 16.430 jongeren van 18 tot 23 jaar jeugdhulp. In totaal ging het om 464.530 jongeren, ongeveer 5.000 meer dan in 2022. Er zijn grote verschillen tussen gemeenten in het percentage jongeren dat jeugdzorg krijgt. Een verklaring daarvoor ligt volgens het CBS in de manier waarop de jeugdzorg is georganiseerd en de sociaaleconomische positie per regio. 

Bijna 93% van de 464.530 jongeren met jeugdhulp in 2023, ontving alleen jeugdhulp en daarnaast geen andere vorm van jeugdzorg. Van de jongeren met jeugdhulp kreeg ruim 6% naast jeugdhulp ook jeugdbescherming. En 890 jongeren kregen naast jeugdhulp en jeugdbescherming ook jeugdreclassering.¹

Op 31 december 2023 waren er 27.155 lopende jeugdbeschermingsmaatregelen (kinderen tot 18 jaar) en 5.265 jongeren met een jeugdreclasseringsmaatregel. Het aantal jongeren met een reguliere ondertoezichtstelling is in 2023 verder gedaald (-15%) naar 18.250 jongeren op 31 december. Er werden in 2023 minder maatregelen beëindigd dan gestart.¹

De meeste jongeren ontvingen jeugdhulp zonder verblijf, in 2023 kregen 41.605 jongeren jeugdhulp met enige vorm van uithuisplaatsing, waaronder bijvoorbeeld
deeltijdpleegzorg.Bij jeugdhulp met verblijf verblijft de jongere in een pleeggezin, gezinshuis, leef- of behandelgroep, gesloten afdeling, GGZ-instelling of andere locatie waar jeugdhulp geleverd wordt. In totaal ontvingen 20.405 kinderen pleegzorg, dat is 6,4% minder dan in 2022.¹

Aanbeveling 24a. Verbied dat kinderen uit hun gezinssituatie worden weggehaald en geplaatst in alternatieve zorg slechts op basis van de economische situatie van het betreffende gezin, waaronder ook het verblijf van ouders in de daklozenopvang, en zorg ervoor dat kinderen die in zo’n opvang verblijven brede ondersteuning krijgen.Bij Aanbeveling 24a. gaat het zowel over uithuisplaatsingen van kinderen van door de Toeslagenaffaire gedupeerde ouders, als uithuisplaatsingen van kinderen van dakloze ouders. Hier wordt alleen ingegaan op kinderen van door Toeslagenaffaire gedupeerde ouders, onder het thema Armoede komt dakloosheid aan bod. Onder punt 4 en 5 wordt verder ingegaan op een uithuisplaatsing niet slechts op basis van economische redenen en het noodzakelijkheidscriterium.

Aanbeveling 25a. Zorg voor verdere verbetering van het pleegzorgsysteem en de gezinsvervangende huizen om zo het institutionaliseren van kinderen, met name jonge kinderen, af te bouwen en geef gezinnen voldoende financiële middelen om de zorg binnen het gezin te stimuleren en te ondersteunen.

Aanbeveling 25c. Onderneem meer gerichte actie om het aantal nooduithuisplaatsingen te verminderen.

Aanbeveling 25d. Voorkom het veelvuldig doorplaatsen van kinderen in alternatieve zorginstellingen en monitor de kwaliteit van zorg in deze instellingen, waaronder een betere bereikbaarheid van de landelijke Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en vertrouwenspersonen.

Aanbeveling 25g. Zorg voor regelmatige monitoring en evaluaties van de kwaliteit van zorg in alternatieve zorginstellingen op Bonaire, Saba en Sint Eustatius.

Aanbeveling 25i. Implementeer de aanbevelingen van de evaluatie uitgevoerd in 2018 van de Jeugdwet, inclusief die inzake hulp aan kinderen in kwetsbare situaties en de toewijzing van financiële middelen aan kinderen die uit hun gezinssituatie zijn weggehaald.

Aanbeveling 24a. Uithuisplaatsingen op basis van economische situatie van gezin
In 2023 hadden 9.180 jongeren een door de rechter opgelegde machtiging uithuisplaatsing. Het is niet bekend of hierbij ook economische redenen een rol speelden. Daar bestaan geen data van. Kinderen mogen niet vanwege economische redenen uit huis geplaatst worden.Bron: Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2023/24

Voor 3.875 jongeren werd in 2023 een nieuwe machtiging uithuisplaatsing (MUHP) uitgesproken. Van 4.405 jongeren liep de opgelegde MUHP af.Bron: Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2023/24

Aanbeveling 25a. Aantal kinderen in residentiële jeugdhulp, pleegzorg en gezinshuizen

Figuur 3. Aantal jongeren in residentiële jeugdhulpVerblijf op de accommodatie van de jeugdhulpaanbieder, exclusief gesloten plaatsing, pleegzorg en gezinsgericht verblijf.

Bron: CBS Jeugdhulp 2023

Figuur 4 laat zien dat het totaal aantal jongeren in de niet-gesloten residentiële
jeugdhulp tussen 2018 en 2023 grotendeels stabiel gebleven is, na een eerdere daling tussen 2017 en 2018.

In 2023 waren er 765 unieke plaatsingen in de gesloten setting van JeugdzorgPlus.¹

Figuur 4. Aantal kinderen dat op pleegzorg wacht

Bron: Factsheet pleegzorg (2019 – 2023)

Het aantal kinderen dat pleegzorg kreeg, daalde in 2023 met 6,4% vergeleken met 2022. 20.405 kinderen ontvingen voor korte of lange tijd pleegzorg die geboden werd door 15.197 pleeggezinnen.

Het aantal minderjarigen dat op de wachtlijst stond voor een plek in de pleegzorg steeg, dat aantal is 49% meer dan in 2022. Op 31 december 2023 wachtten 838 jeugdigen op
pleegzorg.¹ Er bestaan geen cijfers over de gemiddelde wachttijd voor pleegzorg.Bron: Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2023/24

Figuur 5. Gezinsgerichtverblijf

Bron: CBS Jeugdhulp 2023

Het aantal kinderen in gezinsgericht verblijf (zoals een gezinshuis of zorgboerderij) daalde tussen 2018 en 2020 van 6.165 kinderen naar 5.310 kinderen en steeg in 2021 naar 6.540 kinderen, waarvan er volgens de laatste telling (2023) 3.678 kinderen in gezinshuizen verbleven. Dit cijfer is echter een indicatie, want er is geen centrale registratie van gezinshuizen in Nederland.¹ Ten opzichte van 2021 was er een lichte schommeling: in 2022 was het aantal kinderen in gezinsgericht verblijf 6.395 en in 2023 betrof het 6.580 kinderen, zo laat figuur 6 zien. Het precieze aantal kinderen in gezinshuizen en het aantal beschikbare gezinshuizen in 2023 is vanwege de ontbrekende centrale registratie onbekend.Bron: Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2023/24

Aanbeveling 25c. Aantal spoeduithuisplaatsingen

Figuur 6. Aantal spoeduithuisplaatsingen

Bron: Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2021 en
CBS, Jeugdbescherming en jeugdreclassering 2023

Figuur 7 laat zien dat het aantal spoeduithuisplaatsingen van kinderen na een jarenlange stijging, tussen 2019 en 2020 licht is gedaald met een afname van ongeveer 9%. Er zijn geen cijfers beschikbaar over 2021. Met ingang van 2022 ontvangt het CBS van de Gecertificeerde Instellingen ook informatie over de machtigingen uithuisplaatsing (MUHP) die door de rechter zijn opgelegd.
Van de 9.180 jeugdigen over wie de rechter in 2023 een MUHP heeft uitgesproken, ging het bij 1.595 van hen bij de start van de uithuisplaatsing om een voorlopige ondertoezichtstelling en dus om een spoedmachtiging uithuisplaatsing. Dat is een daling ten opzichte van 2022.Bron: Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2021 en CBS (Jeugdbescherming en Jeugdreclassering 2023)

Aanbeveling 25d. Aantal doorverhuizingen van kinderen binnen de residentiële jeugdhulp
Landelijke cijfers over het aantal doorverhuizingen binnen de residentiële jeugdzorg ontbreken.Het Vergeten Kind heeft in 2022 een steekproefonderzoek uitgevoerd onder 118 uithuisgeplaatste kinderen. Van de 118 kinderen in de steekproef heeft driekwart op meerdere plekken gewoond sinds de uithuisplaatsing: gemiddeld maakten ze vier doorplaatsingen mee en woonden ze dus na hun uithuisplaatsing op vijf verschillende plekken.¹

Aanbeveling 25i. Implementeer aanbevelingen evaluatie Jeugdwet

Monitor wachttijd gecertificeerde instellingen
Naar aanleiding van de aangenomen motie Hijink heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) op 1 januari 2024 en 1 april 2024 een monitor uitgevoerd naar de wachttijden bij de gecertificeerde instellingen (GI). De bevindingen van deze monitor staan opgenomen in de Voortgangsbrief Jeugd van 21 juni 2024.¹ Op 1 oktober 2023 kregen 319 kinderen bij de start van een kinderbeschermingsmaatregel niet binnen 5 dagen een jeugdbeschermer toegewezen. Op 1 april 2024 waren dat 518 kinderen, dus de wachtlijst bij de start van de jeugdzorg is langer geworden. De gemiddelde wachttijd voor kinderen op deze wachtlijsten bij start was 34 dagen.

Daarnaast is sprake van interne wachtlijsten binnen de gecertificeerde instellingen (GI). Dit gaat om kinderen die door langdurige ziekte of personeelsverloop bij jeugdbeschermers, nog geen nieuwe vaste jeugdbeschermer kregen. Per 1 april 2024 stonden 825 kinderen op een interne wachtlijst en gemiddeld moesten zij 47 dagen wachten. Op 1 oktober 2023 waren dat 1.179 kinderen die gemiddeld 36 dagen moesten wachten.

In totaal (zowel de wachtlijst bij de start als de interne wachtlijst) wachtten op 1 april 2024, 1.343 kinderen langer dan 5 dagen op een jeugdbeschermer. Op 1 oktober 2023 waren dat 1.498 kinderen. Dat betekent een daling van het aantal kinderen dat langer dan 5 dagen wacht op een jeugdbeschermer.¹

Wachttijd voor geïndiceerde jeugdhulp
Over de gemiddelde wachttijd voor geïndiceerde jeugdhulp zijn geen cijfers beschikbaar. Er zijn evenmin cijfers beschikbaar over het aantal kinderen dat in de gesloten jeugdhulp (JeugdzorgPlus) op een behandeling wacht en hoe lang zij moeten wachten.Bron: Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2023/24

Gesloten jeugdhulp
De capaciteit van de gesloten jeugdhulp in 2023 is gedaald. Begin 2023 waren er 609 plaatsen in de JeugdzorgPlus en aan het eind van het jaar 581. Het aantal jongeren in de gesloten jeugdzorg daalde van 503 naar 495.¹

Aanbeveling 24a. Totaal aantal uithuisplaatsingen uitgesplitst naar economische versus niet economische redenen

Voortgangsbrief uithuisplaatsingen kinderopvangtoeslagaffaire
In de Voortgangsbrief uithuisplaatsingen kinderopvangtoeslagaffaire van 5 juni 2023 deed het ministerie van Veiligheid en Justitie verslag van de extra ondersteuning die wordt geboden aan gedupeerde ouders van de toeslagenaffaire met uithuisgeplaatste kinderen. Zoals de herziening van de uithuisplaatsing, het Ondersteuningsteam en de gratis rechtsbijstand voor gedupeerde ouders, waarvan 44 ouders gebruik hebben gemaakt op peildatum 28 april 2023.¹

Ondersteuningsteam
In de Voorjaarsnota 2023 zijn middelen vrijgemaakt voor voortzetting van het Ondersteuningsteam.¹ In de voortgangsrapportages van het Ondersteuningsteam (OT) werd financiële problematiek als één van de meest voorkomende redenen voor uithuisplaatsing genoemd, vaak in combinatie met andere problemen.¹¹ De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd onderzocht of het falen van de overheid in de kinderopvangtoeslagaffaire doorwerkt in de jeugdbescherming. Minister Weerwind zei verbeteringen toe naar aanleiding van het onderzoeksrapport van september 2023.¹¹

Kindregeling
In november 2022 kwam de Kindregeling die doorliep in 2023. Dit is een herstelregeling die kinderen van door de toeslagenaffaire gedupeerde ouders recht geeft op een geldbedrag, brede hulp en ondersteuning. De Kindregeling is onderdeel van de Wet hersteloperatie toeslagen.¹

Aanbeveling 25c. Meer actie om spoeduithuisplaatsingen te verminderen

Evaluatie Richtlijn Uithuisplaatsing en terugplaatsing
In januari 2023 is de Richtlijn Uithuisplaatsing en terugplaatsing gepubliceerd, met een
groter accent op terugplaatsing in vergelijking met de vorige versie van de richtlijn.¹ Voor zover ten tijde van het schrijven van deze analyse bekend, heeft er nog geen evaluatie plaatsgevonden van de werking van de richtlijn.

Tijdelijke beleidsregel pilot kosteloze rechtsbijstand
Vanaf 28 september 2023 geldt de Tijdelijke beleidsregel pilot kosteloze rechtsbijstand met betrekking tot (spoed)uithuisplaatsing.¹

Aanbeveling 25g. Monitoring en evaluaties van de kwaliteit van zorg in zorginstellingen op BES-eilanden
Er zijn in 2023 verschillende (inspectie)rapporten verschenen en er zijn afspraken gemaakt om de kwaliteit van jeugdzorg op de BES-eilanden te verbeteren.

Inspectierapport Pleegzorg
Op 11 mei 2023 verscheen het inspectierapport Pleegzorg over de kwaliteit van de pleegzorg bij Zorg en Jeugd Caribisch Nederland (ZJCN).¹ Het eindoordeel van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd luidt dat de kwaliteit van de uitvoering van de pleegzorg door ZJCN matig is.

Bestuurlijke afspraken jeugdzorg Caribisch Nederland
In juni 2023 zijn afspraken gemaakt tussen het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de openbare lichamen van de BES-eilanden om de jeugdzorg op de eilanden te verbeteren. De afspraken moeten de basis gaan vormen voor de uitwerking van een juridische regeling voor jeugdzorg op de BES-eilanden.¹¹¹ Er worden ook afspraken gemaakt over de verantwoordelijkheidsverdeling tussen Zorg en Jeugd Caribisch Nederland, openbare lichamen en het Rijk.¹

Inspectierapport Stichting Project
Op 19 maart 2024 verscheen de rapportage van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) over de kwaliteit van de zorg bij de residentiële voorziening Stichting Project Orthopedagogisch centrum op Bonaire.¹ Stichting Project stond vanaf 21 februari 2023 onder verscherpt toezicht van de inspectie. Eind 2023 voerde IGJ een hertoetsing uit. IGJ beoordeelde de kwaliteit van de uitvoering van de jeugdzorg door Stichting Project nog steeds als matig, maar wel voldoende verbeterd. De jongeren die ten tijde van de hertoetsing bij Stichting Project verbleven, krijgen passende zorg die aansluit bij hun ontwikkeling.¹

Inspectierapport Voogdijraad
Op 28 maart 2024 verscheen een rapportage van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd over de Voogdijraad Caribisch Nederland. Het onderzoek van de inspectie richtte zich op de wachtlijsten van de Voogdijraad.¹ De inspectie concludeerde dat de kwaliteit van de uitvoering van de aan de Voogdijraad opgedragen taken, matig is. De wachtlijst voor de behandeling van verzoeken bij de Voogdijraad is in 2023 aanzienlijk opgelopen ten opzichte van 2022, als gevolg van capaciteitsproblemen.¹
Op Bonaire heeft Zorg en Jeugd Caribisch Nederland (ZJCN) een gemiddelde wachttijd van 5 maanden. Gedurende die periode onderhoudt ZJCN wekelijks contact om de veiligheid van de minderjarige te bespreken. Er worden veiligheidsafspraken met het gezin gemaakt. Gezinnen waar een maatregel is opgelegd (ondertoezichtsstelling, voorlopige ondertoezichtsstelling of jeugdreclassering) komen niet op de wachtlijst. Dat geldt ook voor gezinnen met een hoog veiligheidsrisico of situaties waarbij een minderjarige tijdelijk ergens anders wordt geplaatst.
Op St. Eustatius heeft ZJCN geen wachtlijst. De Voogdijraad heeft daar wel een wachttijd voor gezag- en omgangszaken, maar deze is bijna opgelost. Acute zaken worden onmiddellijk opgepakt. 
Over Saba is geen informatie gedeeld.Bron: Ministeriële uitvraag Kinderrechtencollectief voor Kinderrechten in Beweging 2023/24

Aanbeveling 25i. Implementeer aanbevelingen van de evaluatie van de Jeugdwet

Wachtlijsten Raad voor de Kinderbescherming
De wachtlijsten bij de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) worden aangepakt.¹¹ In de Kamerbrief van het ministerie van Veiligheid en Justitie van 5 juni 2023 gaf de minister van Rechtsbescherming een reactie op het rapport Wachten is kwetsbaar. Het rapport van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) gaat over de wachtlijsten bij de Raad voor de Kinderbescherming. De minister bevestigde de constatering van IGJ dat er een stelselprobleem ten grondslag ligt aan de wachtlijsten, dat de RvdK niet zelfstandig kan oplossen. De minister sluit zich aan bij de aanbevelingen om de aanpak van de wachtlijsten de volle aandacht te geven, met onder meer de inzet van een flexteam, extra vestigingsmanagers en een stabiele bezetting. Daarnaast wil hij maatregelen om het zicht op de veiligheid van het wachtende kind te vergroten, onder meer door betere ketenafspraken (RvdK, VNG, zorg- en juridische instanties). De minister zal de Tweede Kamer op de hoogte houden middels periodieke voortgangsrapportages.¹

Hervormingsagenda Jeugd
De Hervormingsagenda Jeugd bevat afspraken over een fundamentele verbetering van de jeugdzorg.¹ In 2023 is de Hervormingsagenda ondertekend (19 juni 2023), een voortgangsbrief is naar de Tweede Kamer gestuurd (20 juni 2023) en er is een implementatieplan vastgesteld (november 2023).¹ Een tweede voortgangsbrief Jeugd is in december 2023 naar de Kamer gestuurd.¹

Stand van de Jeugdzorg 2023
Op 20 juni 2023 publiceerde de Jeugdautoriteit de Stand van de Jeugdzorg en stelt hierin dat de beschikbaarheid van het jeugdzorgaanbod in gevaar komt door personeelstekorten, de stijgende kosten en het toenemende gebruik van jeugdzorg.¹

Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming
Het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming krijgt steeds meer vorm.¹¹Het Toekomstscenario werd in maart 2021 vastgesteld en schetst op hoofdlijnen hoe de kind- en gezinsbescherming er over 5 tot 10 jaar (2026-2031) uit zou kunnen zien. Op 20 juni 2023 verscheen de tweede voortgangsrapportage. Er zijn 11 proeftuinen waar professionals, managers en bestuurders van lokale teams, Raad voor de Kinderbescherming, gecertificeerde instellingen en Veilig Thuis ervaring opdoen met het werken volgens het Toekomstscenario.¹

Lokale (wijk)teams
Lokale (wijk)teams moeten verbeteren om adequate jeugdzorg te bieden. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd voerde toezicht uit bij lokale teams in 16 gemeenten en rapporteerde hierover op 20 juni 2023. Om van lokale (wijk)teams het fundament te maken voor een hervormde jeugdzorg en jeugdbescherming is op een aantal punten verbetering nodig. Zoals het (alleen) spreken met jeugdigen, methodisch werken en het voldoen aan wettelijke normen.¹

Compensatie slachtoffers geweld in de jeugdzorg
Slachtoffers van geweld in de jeugdzorg ontvingen compensatie via het Schadefonds Geweldsmisdrijven. In 2022 en 2023 kregen, 22.409 slachtoffers van geweld in de jeugdzorg in totaal 111,5 miljoen euro aan schadevergoedingen uitgekeerd. Dat blijkt uit cijfers van het Schadefonds Geweldsmisdrijven. De compensatieregeling is ingesteld naar aanleiding van onderzoek door Commissie-De Winter naar geweld in de Nederlandse jeugdzorg in de periode 1945 tot 2019.¹

Kinderen uit de knel  
In het advies Kinderen uit de knel van juni 2023 benadrukt de Raad van Volksgezondheid en Samenleving dat het welzijn en de belangen van kinderen beter geborgd moeten worden. Bijvoorbeeld met aandacht voor kinderrechten en een kinderrechtentoets.¹ Staatssecretaris Van Ooijen laat in zijn brief van 25 september 2023 aan de Tweede Kamer weten geen wettelijke regeling te willen voor de inzet van een steunfiguur voor jongeren die te maken hebben met de jeugdzorg.¹

JeugdzorgPlus
De JeugdzorgPlus wordt in hoog tempo om- en afgebouwd. Het aantal kinderen en jongeren in de gesloten jeugdhulp wordt snel minder. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) startte in mei 2023 met toezicht op de ombouw van de JeugdzorgPlus. In juli 2023 verschenen de eerste bevindingen van het toezicht in het rapport Weinig goede alternatieven voor JeugdzorgPlus, stevige regie nodig. Er zijn zorgen over jongeren die niet in JeugdzorgPlus-instellingen verblijven, er moet duidelijkheid komen over het voortbestaan van JeugdzorgPlus-instellingen en er is verbetering nodig in
JeugdzorgPlus-voorzieningen. Geconcludeerd werd dat er nog weinig goede alternatieven zijn en stevige regie nodig is.¹

Beschikbaarheid jeugdzorg
De Afdeling advisering van de Raad van State heeft op 6 december 2023 advies gegeven over het wetsvoorstel voor verbetering van de beschikbaarheid van de jeugdzorg.¹

Wetswijziging Jeugdwet
Op  17 mei 2023 kwam er een wetswijziging van de Jeugdwet in verband met het versterken van de rechtspositie van jeugdigen die opgenomen worden in een gesloten accommodatie. De wet is 1 januari 2024 in werking getreden.

Zeer Intensieve Kortdurende Observatie en Stabilisatie-afdelingen
Als reactie op het rapport Eenzaam gesloten van ervaringsdeskundige Jason in maart 2024 start de Inspectie Gezondheid en Jeugd een onderzoek naar Zeer Intensieve Kortdurende Observatie en Stabilisatie-afdelingen.¹

Signalen jeugdzorg
Er wordt werk gemaakt van zorgelijke signalen in de jeugdzorg.¹ De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en de Inspectie Justitie en Veiligheid (IJenV) constateren in hun rapport van april 2024 dat er in januari 2024 nog altijd 1.500 kinderen zonder vaste jeugdbeschermer waren. Uit de monitoringscijfers 2023 van de gecertificeerde instellingen blijkt dat het slechts 4 van de 13 instellingen lukt om zonder wacht- of doorstroomlijst te werken.

Uitgaven jeugdhulp
Het kabinet zet in 2024 de plannen van de Hervormingsagenda Jeugd door en maakt daar 1,45 miljard euro voor beschikbaar. Daarnaast gaat er 3 miljoen euro naar de aanpak van de wachttijden in de jeugdzorg. Voor de af- en ombouw van de huidige grootschalige residentiële jeugdhulp maakt het kabinet 70 miljoen euro vrij. Tegelijkertijd moeten de maatregelen uit de Hervormingsagenda geld gaan besparen. In 2024 moet die besparing 374 miljoen euro zijn.¹

Deskundigencommissie Hervormingsagenda Jeugd
Begin april 2024 is de deskundigencommissie voor de Hervormingsagenda Jeugd 2023-2028 gestart. Deze externe, onafhankelijke commissie volgt de uitvoering van de Hervormingsagenda en brengt hierover zwaarwegend advies uit aan het Rijk en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Het eerste advies van de commissie is een tussentijdse evaluatie van de uitvoering van de Hervormingsagenda begin 2025.¹

Bezuinigingen jeugdzorg
In de Voorjaarsnota van 15 april 2024 werd de geplande bezuiniging op jeugdzorg
geschrapt.¹ In het regeerakkoord van september 2024 is de jaarlijkse bezuiniging van 500 miljoen euro definitief geschrapt, evenals het voornemen om een eigen bijdrage voor jeugdzorg in te voeren.¹

Samenwerkingsverband GGZ CAS-BES
Op 15 april 2024 werd tijdens de Koninkrijksconferentie Zorg met Recht – Recht op Zorg op Curaçao, het samenwerkingsverband tussen verschillende aanbieders van geestelijke gezondheidszorg in het Caribisch deel van het koninkrijk versterkt.¹

Inspectierapport ZIKOS-afdelingen
Uit het rapport van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) van 18 april 2024 bleek dat de zorg voor kinderen met zeer complexe psychiatrische problemen op de Zeer Intensieve Kortdurende Observatie en Stabilisatie (ZIKOS) -afdelingen tekortschiet. De ZIKOS- afdelingen moeten definitief gesloten worden. Het inspectierapport volgde op het onderzoek Eenzaam opgesloten (12 maart 2024) van ervaringsdeskundige Jason, waarin getuigenissen van kinderen zijn opgenomen.¹

Beleidsreactie op advies Kinderen en ouders met recht goed beschermd
Voormalig minister voor Rechtsbescherming Weerwind en staatssecretaris Van Ooijen (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) gaven op 24 april 2024 in een brief aan de Tweede Kamer hun beleidsreactie op het advies Kinderen en ouders met recht goed beschermd. Dit advies kwam van de onafhankelijke Adviescommissie Rechtsbescherming en Rechtsstatelijkheid.¹

Wetsvoorstel Wet verbetering beschikbaarheid jeugdzorg
Het wetsvoorstel Wet verbetering beschikbaarheid jeugdzorg is op 25 april 2024 ingediend bij de Tweede Kamer en op 26 juni 2024 vond schriftelijk overleg plaats.Bron: Brief Kinderombudsman 21 juni 2024: input tbv schriftelijk overleg over Wetsvoorstel verbetering beschikbaarheid jeugdzorg, van 26 juni 2024 In het wetsvoorstel worden gemeenten verplicht om regionaal samen te werken bij de inkoop van specialistische jeugdzorg.¹

Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming
Uit de begroting van Justitie en Veiligheid blijkt dat er na 2025 geen middelen meer zijn voor het Toekomstscenario. In de laatste voortgangsrapportage over het Toekomstscenario (mei 2024) staat dat besluitvorming over de voorkeursvariant voor het Regionaal Veiligheidsteam in september zou plaatsvinden. En in de voortgangsbrief van eind juni 2024 staat dat de Kamer in het najaar zou worden geïnformeerd over het besluit.¹ Tot op heden is er nog geen keuze gemaakt voor een voorkeursvariant.

Voortgangsbrief Jeugd
De voortgangsbrief Jeugd van 21 juni 2024 is een reactie op het advies van de Raad van Volksgezondheid en Samenleving.¹ In de voortgangsbrief Jeugd worden de vorderingen in de jeugdzorg uiteengezet. De brief stelt dat de afgelopen jaren hard is gewerkt aan het verminderen van problemen zoals lange wachttijden, uithuisplaatsingen en het hoge aantal kinderen in gesloten jeugdzorg. Daarnaast worden stappen ondernomen om residentiële jeugdhulp zoveel mogelijk te voorkomen en te transformeren naar kleinschaligere, lokaal georganiseerde zorg. Verder is er aandacht voor een vereenvoudigde en gezinsgerichte kind- en gezinsbescherming, die wachttijden vermindert en rechtsbescherming verbetert.

Reële prijzen Jeugdwet 
De Algemene Maatregel van Bestuur reële prijzen Jeugdwet trad op 1 juli 2024 in werking en stelt nieuwe regels voor de plicht tot het vaststellen van reële prijzen voor jeugdzorg.¹