Jeugdstrafrecht

Wat verstaan we onder jeugdstrafrecht?

Een stelsel van bijzondere wetten, procedures, autoriteiten en instanties die bedoeld zijn om jeugdigen, die verdacht worden van het plegen van een strafbaar feit, te vervolgen of te berechten (Artikel 40 van het Kinderrechtenverdrag). Strafrecht voor jongeren van 12 tot en met 17 jaar. In het jeugdstrafrecht kan de rechter andere en lagere sancties opleggen dan in het normale (volwassenen-) strafrecht. ¹ Ook jongvolwassenen tussen de 18 en 23 jaar kunnen via het jeugdstrafrecht berecht worden. ¹

Van de in totaal 141 duizend door de politie geregistreerde verdachten van misdrijven in 2024 was 11 procent minderjarig. In tien jaar tijd daalde het relatieve aantal verdachten dat minderjarig was met een derde, tot 129 geregistreerde verdachten van misdrijven per 10 duizend minderjarige inwoners in 2024. ¹

Figuur 1. Het aantal (unieke) minderjarigen dat door de politie is aangehouden en door de politie is verhoord

Bron: Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2024/2025 

Hoewel het aantal aangehouden verdachten in 2024 wederom licht daalde, kregen ruim 900 minderjarigen meer een politieverhoor dan een jaar eerder.

Op de BES-eilanden werden in 2024 in totaal 28 minderjarigen (12+) aangehouden door de politie en 26 minderjarigen werden verhoord. Dat is een lichte daling ten opzichte van 2023 waarin 30 minderjarigen werden aangehouden en 32 verhoord door de politie.

Aanbeveling 41a. Overweeg om de leeftijd van strafrechtelijke verantwoordelijkheid te verhogen naar tenminste 14 jaar.

Aanbeveling 41b. Overweeg een herziening van de wet zodat het jeugdstrafrechtsysteem van toepassing is op alle kinderen die jonger zijn dan 18 jaar.

Aanbeveling 41c. Voorkom en beperk het gebruik van voorlopige hechtenis door ervoor te zorgen dat kinderen die zijn aangehouden en beroofd van hun vrijheid zo snel mogelijk voor een competente autoriteit kunnen verschijnen om na te gaan of de vrijheidsberoving of het voortduren ervan overeenkomstig de wet is.

Aanbeveling 41d. Monitor het gebruik van vrijheidsontneming Originele tekst vertaling: Vrijheidsberoving om er zeker van te zijn dat het alleen gebruikt wordt als een laatste redmiddel en zo kort mogelijk en dat regelmatig gecheckt wordt of het beëindigd kan worden.

Aanbeveling 41f. Zorg ervoor dat in alle delen van het Koninkrijk bij zaken waarbij detentie onvermijdelijk is, kinderen niet samen met volwassenen worden opgesloten en dat de detentieomstandigheden in lijn zijn met de internationale normen.

Aanbeveling 41h. Heroverweeg het routinematige gebruik van DNA-testen en -opslag bij kinderen die veroordeeld zijn voor bepaalde gespecificeerde overtredingen.

Aanbeveling 41i. Onderzoek onderdelen van het strafbladsysteem waardoor kinderen die bepaalde misdrijven hebben begaan geen Verklaring Omtrent het Gedrag zullen kunnen krijgen, zoals vernietiging van het strafblad van kinderen die zijn vrijgesproken of hun straf hebben uitgezeten, inclusief voor seksuele misdrijven.

Aanbeveling 41a. Verhoog de leeftijd voor strafrechtelijke verantwoordelijkheid

Tegen het advies van de Raad voor de Strafrechttoepassing en Jeugdbescherming ¹ in, is de leeftijd voor strafrechtelijke aansprakelijkheid 12 jaar gebleven. In 2024 werden in totaal 388 12-jarigen en 1.192 13-jarigen strafrechtelijk vervolgd door het Openbaar Ministerie. Van hen zijn 619 minderjarige verdachten door de rechter gedagvaard, onder wie 139 12-jarigen en 480 13-jarigen.

Op de BES-eilanden zijn geen kinderen van 12 of 13 jaar strafrechtelijk vervolgd. Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2024/2025

Aanbeveling 41b. Jeugdstrafrecht toepassen in plaats van volwassenstrafrecht

In 2024 werden tien 16- en 17-jarigen volgens het volwassenstrafrecht berecht.
Op de BES-eilanden kwam dit niet voor en werden alle minderjarigen volgens het jeugdstrafrecht berecht. Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2024/2025

Aanbeveling 41c. Voorkom en beperk het gebruik van voorlopige hechtenis

In 2024 werden 11.072 minderjarigen doorverwezen naar Halt, het alternatief voor strafrechtelijke vervolging. Dit is een lichte toename ten opzichte van 2023 toen 10.218 jongeren bij Halt terechtkwamen. ¹

17.983 minderjarigen (12–18 jaar) en 49 kinderen onder de 12 jaar werden in 2024 door de politie verhoord op verdenking van een strafbaar feit. Unieke acties 7.398 minderjarigen mochten na hun aanhouding naar huis.

Over het geheel was een stijging te zien van het aantal minderjarigen dat in een arrestantencel of justitiële jeugdinrichting verbleef. Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2024/2025

Figuur 2. Aantal minderjarigen dat in een arrestanten cel Unieke arrestanten: 1 unieke minderjarige kan als arrestant meerdere keren voorkomen in het systeem als deze minderjarige meer dan één keer aangehouden is. verbleef en aantal inverzekeringstellingen

Bron: Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2024/2025

Figuur 3. Aantal inverzekeringstellingen van minderjarigen 12 t/m 17 jaar (unieke acties)

Bron: Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2024/2025

In 2024 verbleven 14.678 minderjarigen in een arrestantencel. Van hen waren 49 kinderen jonger dan 12 jaar. Het aantal minderjarige verdachten dat in verzekering werd gesteld nam, met 500 minderjarigen meer dan een jaar eerder, toe tot in totaal 4.166. Van hen brachten 24 minderjarigen de inverzekeringstelling thuis door of op een andere plaats buiten het cellencomplex. Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2024/2025

Het percentage minderjarigen dat in voorlopige hechtenis in een justitiële jeugdinrichting verbleef steeg van 74% in 2023 naar 82% in 2024. In 2024 werden 882 minderjarige verdachten in voorlopige hechtenis genomen. Dit betreft alle instroom in 2024, exclusief de jongeren die op 31-12-2023 in een inrichting zaten (Bron: ministerie JenV) Zij verbleven gemiddeld 36 dagen in een justitiële jeugdinrichting.

Op de BES-eilanden verbleven 16 minderjarigen van 15 tot 17 jaar in voorlopige hechtenis. Zij werden niet eerst in een arrestantencel geplaatst, maar direct op de jeugdafdeling van de Justitiële Inrichting Caribisch Nederland (JICN) ondergebracht. De gemiddelde duur van hun voorlopige hechtenis bedroeg acht dagen. Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2024/2025

Aanbeveling 41d. Monitor het gebruik van vrijheidsberoving

Na een periode van stabilisering van het aantal vrijheidsstraffen A.M. van der Laan, N.Tollenaar, J.Beijers, R.Kessels CBS, Cahier 2024-15, Ontwikkelingen in de jeugdcriminaliteit 2000-2023 (WODC-CBS), p 35-36. In de periode 2019-2023 was het aantal vrijheidsstraffen dat werd opgelegd aan minderjarigen circa 0,5 tot 0,6 per 1.000 minderjarigen. is het aantal minderjarigen in justitiële jeugdinrichtingen toegenomen. In 2024 verbleven 960 unieke minderjarigen in een justitiële jeugdinrichting waarvan 26 met een PIJ-maatregel (plaatsing in een inrichting voor jeugdigen). Het aantal 12- en 13-jarigen dat in 2024 in een justitiële jeugdinrichting verbleef, is verdubbeld van 16 naar 33.

Het personeelstekort in justitiële jeugdinrichtingen leidt tot problemen met de bezetting, de kwaliteit van het verblijf en de behandeling, en brengt bovendien veiligheidsrisico’s voor jongeren met zich mee. In september 2024 is in Veenhuizen een nieuwe locatie geopend: Justitiële Jeugdinrichting De Haven. ¹

Figuur 4. Aantal unieke minderjarigen in een justitiele jeugdinrichting (JJI)

Bron: Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2024/2025

In de vijf Kleinschalige Voorzieningen Justitiële Jeugd (KVJJ), die ieder acht plekken hebben, is sprake van gedeeltelijke leegstand. ¹ De gemiddelde bezetting van de KVJJ’s in 2023 was 54% en daalde begin 2024 naar 41%. ¹

Op de BES-eilanden verbleven twee minderjarigen in jeugddetentie in de Justitiële Inrichting Caribisch Nederland (JICN). Hier verblijven ook volwassen gedetineerden, maar minderjarigen verblijven op een aparte afdeling die gescheiden is van volwassenen. Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2024/2025

In 2024 zijn 676 jeugdigen (12-18 jaar) aangemeld voor Mediation in Strafzaken, waarvan 250 zaken zijn afgerond met afspraken in een vaststellingsovereenkomst. Dit is een lichte stijging ten opzichte van de jaren ervoor. Bij Perspectief Herstelbemiddeling, bemiddeling buiten het strafproces om, blijven de aanmeldingen van jeugdzaken stabiel. In 2024 is samen met jongerenpanels gekeken hoe slachtoffer-daderbemiddeling beter toegankelijk kan worden voor jongeren en is gewerkt aan een jongerenwebpagina en informatiemateriaal.

Sinds 2022 kunnen minderjarigen via Stichting Reclassering Caribisch Nederland (SRCN) deelnemen aan Mediation in Strafzaken op de BES-eilanden. In 2024 hebben 14 minderjarige verdachten op de BES-eilanden Mediation in Strafzaken aangeboden gekregen. Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2024/2025 Slachtoffer-daderbemiddeling wordt niet aangeboden aan jongeren op de BES-eilanden.

Aanbeveling 41(i). Onderzoek het strafbladsysteem waardoor sommige jongeren geen VOG krijgen

In 2024 vroegen 323.415 minderjarigen en jongeren (tot 23 jaar) een Verklaring Omtrent het Gedrag aan, waarvan 563 VOG-afgiftes werden geweigerd. Zowel het aantal aanvragen (320.248 in 2023) als het aantal weigeringen (357 in 2023) is gestegen ten opzichte van een jaar eerder. In het systeem (Justis) wordt niet bijgehouden welk type delict gepleegd op minderjarige leeftijd, heeft geleid tot een weigering van de VOG-afgifte. Wel is bekend dat in 2024 in 149 gevallen de VOG-afgifte werd geweigerd vanwege een delict gepleegd op minderjarige leeftijd. Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2024/2025

Aanbeveling 41h. DNA-afname minderjarigen

In 2024 werd het DNA profiel van 1.596 minderjarigen nieuw opgenomen in de DNA databank voor Strafzaken. In totaal zijn 40.789 mensen in deze databank als minderjarige opgenomen. In de periode 2023 – 2024 is het DNA profiel van 146 ‘als minderjarige opgenomen personen’ vernietigd. Ministeriële informatie via uitvraag Kinderrechtencollectief 2024/2025

Aanbeveling 41a. Verhoog de leeftijd voor strafrechtelijke verantwoordelijkheid

In Nederland zijn kinderen vanaf 12 jaar strafrechtelijk verantwoordelijk. Deze leeftijd ligt lager dan in diverse andere landen in Europa, zoals Spanje, Italië, Duitsland en België. ¹ De Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) adviseerde in 2017 om deze leeftijd te verhogen naar 14 of 16 jaar. Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (2017), Verhoging strafrechtelijke minimumleeftijd in context. Dit advies is sindsdien niet opgevolgd. Reden is dat de minister voor Rechtsbescherming de mogelijkheid wil behouden om bij ernstige delicten strafrechtelijk te kunnen ingrijpen. Rijksbegroting, vergaderjaar 2018-2019, nr 53.

Aanbeveling 41b. Jeugdstrafrecht toepassen in plaats van volwassenstrafrecht

In de periode 2021–2023 werden jaarlijks minder dan tien 16- tot 17-jarigen gesanctioneerd via het volwassenenstrafrecht. Bij lage aantallen worden geen exacte cijfers meer vermeld om herleidbaarheid naar zaaks-en/of persoonsgegevens te voorkomen. In 2024 liep dit aantal op tot tien. Uit onderzoek van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (2024, WODC) WODC (2024), L.J.C. Prop, K. Zeijlmans, A.M. van der Laan. Cahier 2024-5. De toepassing van het adolescentenstrafrecht bij 16- tot 23-jarigen. Kenmerken van (strafzaken van) de doelgroep en motivering door de rechter. naar de toepassing van het volwassenenstrafrecht blijkt dat het jeugdstrafrecht toereikend is, ook in het geval van (zeer) ernstige feiten. De minister voor Rechtsbescherming deelt in de Verzamelbrief justitiële jeugd (april 2024) mee dat de ketenpartners sinds 2022 onder leiding van het ministerie werken aan het verbetertraject adolescentenstrafrecht. Ministerie van Justitie en Veiligheid, Verzamelbrief justitiële jeugd, 22 april 2024, Beslisnota Verzamelbrief justitiële jeugd, 24 juni 2024.

In 2023-2024 werden voor het eerst sancties uit het jeugdstrafrecht omgezet naar volwassensancties. Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden (31 oktober 2024) heeft in hoger beroep een PIJ-maatregel van een als minderjarige veroordeelde jeugdige omgezet naar een maatregel uit het volwassenstrafrecht, de TBS-maatregel met dwangverpleging. ¹

Aanbeveling 41c. Voorkom en beperk het gebruik van voorlopige hechtenis

De doorontwikkeling van de landelijk hoog beveiligde Forensische Centra Jeugd (FCJ) en de lokale lager beveiligde Kleinschalige Voorzieningen Justitiële Jeugd (KVJJ), waar met name kinderen in voorlopige hechtenis kunnen verblijven, is in 2024 nog niet gerealiseerd. ¹ Het afbouwen van voorlopige hechtenis wordt bemoeilijkt door een tekort aan alternatieven. Een oorzaak ligt in een tekort aan passende jeugdhulp. Dit varieert per gemeente en is niet altijd passend bij wat kinderen en jongeren nodig hebben. Minderjarigen die in voorlopige hechtenis in een justitiële jeugdinrichting verblijven krijgen, anders dan veroordeelden, geen behandeling en geen begeleiding bij het maken van een toekomstplan.

Volgens het Regeerakkoord blijft het demissionaire kabinet de bestaande aanpak van jeugdcriminaliteit volgen. Ook het programma Preventie met Gezag, dat inzet op versterking van justitiële functies in de wijk, laagdrempelige rechtspraak en meer aanwezigheid van wijkagenten blijft bestaan.

Het recht op gefinancierde rechtsbijstand van minderjarige verdachten is opgenomen in het in januari 2024 gepubliceerde wetsvoorstel Versterking rechtsbijstand in het strafproces. De Raad van State bevestigt in een uitspraak van 31 juli 2024 dat niet- aangehouden minderjarige verdachten recht hebben op gratis bijstand van een jeugd(straf)advocaat. ECLI:NL:RVS:2024:3083

In februari 2025 deelt het Openbaar Ministerie mee verdachten van strafbare feiten waarop maximaal zes jaar staat, vaker zelf te gaan bestraffen in plaats van te dagvaarden. Doel is om minder (jeugd)zaken voor de rechter te brengen. ¹

BES eilanden

De Raad voor Rechtshandhaving spreekt zijn bezorgdheid uit over omstandigheden op de BES-eilanden die (jeugd)criminaliteit kunnen triggeren, zoals armoede en de groeiende kloof tussen ‘rijk en arm’. Tevens zijn er zorgen over het aantal casussen waar meerdere problemen tegelijk spelen en sprake is van gezinsleden met een lichte verstandelijke beperking, het verhoudingsgewijs grote aantal laag opgeleide jongeren, en een gebrek aan geschikte huisvesting voor jongeren. Raad voor de Rechtshandhaving, Preventie van jeugdcriminaliteit en Jeugdstrafrecht op Bonaire, Sint Eustatius en Saba Onderzoek naar de opvolging van de aanbevelingen uit het rapport ‘Preventie van jeugdcriminaliteit op Bonaire, Sint Eustatius en Saba’ en naar het in 2020 ingevoerde jeugdstrafrecht BES (2023), p. 7

Aanbeveling 41d. Monitor het gebruik van vrijheidsberoving

In het Hoofdlijnenakkoord 2024 en het Regeerprogramma is opgenomen dat het jeugdstrafrecht aangescherpt wordt en dat de maximale straffen voor 14- en 15-jarigen verhoogd worden.

De Onderwijsraad publiceerde in februari 2025 een rapport over het onderwijs aan jongeren in justitiële jeugdinrichtingen (JJI). De raad adviseert de ministeries van Justitie en Veiligheid en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap om beter te waarborgen dat het onderwijs in JJI’s effectief wordt ingericht en om een gedeelde visie te ontwikkelen op de rol en positie van onderwijs binnen de jeugdinrichtingen. ¹¹

De Staat is op 9 juli 2024 door het Gerechtshof Den Haag aansprakelijk gesteld in een procedure over een onrechtmatige inverzekeringstelling van een 14-jarig meisje, de duur van het verblijf en de omstandigheden in het cellencomplex. Het Hof stelt daarbij vast dat minderjarigen maximaal 24 uur mogen worden opgehouden in een cellencomplex in plaats van drie dagen en vijftien uur.

Het aantal gedetineerde jongeren dat via het jeugdstrafrecht is berecht, maar in een penitentiaire inrichting voor volwassenen verblijft, is de afgelopen tijd sterk toegenomen. Dit komt door een tekort aan plaatsen in justitiële jeugdinrichtingen (JJI’s) als gevolg van een gebrek aan cellen, personeel en gespecialiseerde jeugdhulp. Om dit probleem aan te pakken, wil de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie de capaciteit van JJI’s uitbreiden. ¹ In 2024 is onderzocht of voormalige JeugdzorgPlus-instellingen kunnen worden omgevormd tot JJI’s. ¹ Dit zou ervoor zorgen dat jongvolwassenen die momenteel in het gevangeniswezen verblijven, kunnen worden overgeplaatst naar een meer passende omgeving binnen een JJI.

Vrijheidsbeneming Op Maat

Het programma Vrijheidsbeneming op Maat (VOM) eindigde in 2023. Het beoogde een nieuw stelsel voor de vrijheidsbeneming van jongeren. ¹ Hoewel een stevig fundament is gelegd, blijft de uitvoering van het beloofde maatwerk in het justitiële jeugdveld — zoals effectieve plaatsing, screening, diagnostiek en behandeling — achter, mede door aanhoudende capaciteits- en personeelstekorten.

Verkort dagprogramma in justitiële jeugdinrichtingen

Sinds 2 februari 2023 geldt een verkort dagprogramma in justitiële jeugdinrichtingen. Het groepsprogramma is verkort van 77 naar 62 uur. Dit beleid kan gezien worden als een noodgreep ten gevolge van personeelstekort en te hoge werkdruk. Tweede Kamer, Inhoudelijke beleidsreactie op voortgangsbrief intensief toezicht JJI’s, reactie op brief AWRJ en stand van zaken zelfmelders, 2 februari 2023. https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2023/02/02/tk-inhoudelijke-beleidsreactie-op-voortgangsbrief-intensief-toezicht-jji-s-reactie-op-brief-awrj-en-stand-van-zaken-zelfmelders Het inkorten van het dagprogramma is in strijd met de Beginselenwet Justitiële Jeugdinrichtingen(BJJ). De minister van Rechtsbescherming is voornemens de BJJ te wijzigen om de duur van het dagprogramma aan te passen en de resultaten van het programma Vrijheidsbeneming op Maat (VOM) te borgen.

Herstelrecht

In de Plan- en procesevaluatie Mediation in Strafzaken (MiS) staat dat er sprake is van een groot onbenut potentieel van zaken waarin slachtoffers en verdachten gebaat kunnen zijn bij MiS.

De evaluatie van het Beleidskader herstelrechtvoorzieningen gedurende het strafproces (december 2023) bevat verbetervoorstellen om het herstelrecht in jeugdzaken te bevorderen, waaronder leeftijdsgerichte informatie en kwaliteitsvereisten bij de inzet van herstelrecht in jeugdstrafzaken. Brief 20 december 2023, Evaluatie Beleidskader herstelrechtvoorzieningen gedurende het strafproces In 2024 is het beleidskader hierop nog niet aangepast.

BES-eilanden

De Raad voor Rechtshandhaving is positief over de invoering van het jeugdstrafrecht op de BES-eilanden, TK 2022-2023, 29279 nr 785; Raad voor de Rechtshandhaving, Preventie van jeugdcriminaliteit en Jeugdstrafrecht op Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Onderzoek naar de opvolging van de aanbevelingen uit het rapport ‘Preventie van jeugdcriminaliteit op Bonaire, Sint Eustatius en Saba’ en naar het in 2020 ingevoerde jeugdstrafrecht BES (2023), p. 9 de Justitiële Inrichting Caribisch Nederland (JICN) en over de detentie van jeugdigen en jongvolwassenen. Rapport: Jeugddetentie in Caribisch Nederland, Een vervolgonderzoek naar de opvolging van aanbevelingen van de Raad voor de rechtshandhaving en the European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT), december 2024; 4-2-2025 Beleidsreactie Min JenV, Aanbieding vervolgonderzoek ‘Jeugddetentie in Caribisch Nederland’. Conclusie is dat de aanbevelingen van de Raad en het CPT zijn opgevolgd.

Wel stelt de Raad vast dat de toepassing van het jeugdstrafrecht op tal van punten beter kan. In 2023 adviseerde de Raad voor Rechtshandhaving om de taakstraf, net als in Nederland, als hoofdstraf op te nemen in het Wetboek van Strafrecht. Momenteel kan de taakstraf op de BES-eilanden alleen opgelegd worden als bijzondere voorwaarde bij een voorwaardelijke veroordeling. In september 2024 heeft de minister van Justitie en Veiligheid aangegeven te wachten op de uitkomsten van het WODC evaluatieonderzoek naar het jeugdstrafrecht. Het opleggen van de taakstraf als hoofdstraf voor minderjarigen wordt daarin meegenomen. TK 2024/25, Aanhangsel van de Handelingen, nr. 33.

Aanbeveling 41f. Kinderen niet samen met volwassenen opsluiten

In arrestantencomplexen verblijven minderjarigen (18-) in Nederland in dezelfde gebouwen en afdelingen als (jong)volwassenen. In justitiële jeugdinrichtingen verblijven kinderen en jong volwassenen in de leeftijd van 12 jaar tot 28 jaar (maximale duur PIJ-maatregel na toepassing adolescentenstrafrecht) op dezelfde groepen.

Op de BES-eilanden verblijven jeugdige gedetineerden op een aparte afdeling in de Justitiële Inrichting Caribisch Nederland (JICN). Rapport: Jeugddetentie in Caribisch Nederland, Een vervolgonderzoek naar de opvolging van aanbevelingen van de Raad voor de rechtshandhaving en the European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT), december 2024; 4-2-2025 Beleidsreactie Min JenV, Aanbieding vervolgonderzoek ‘Jeugddetentie in Caribisch Nederland’. Op deze afdeling kunnen ook jongvolwassenen verblijven die onder het jeugdstrafrecht zijn veroordeeld.

Aanbeveling 41h. DNA-afname minderjarigen

Volgens het beoordelingskader van het Openbaar Ministerie wordt bij minderjarigen geen DNA-profiel opgesteld wanneer een taakstraf van minder dan 40 uur is opgelegd. Rechtbank Den Haag ECLI:NL:RBDHA:2024:22770 In het nog in werking te treden wetsvoorstel tot wijziging van de Wet DNA-V is deze bepaling aangepast. Wetsvoorstel tot wijziging van de Wet DNA-onderzoek bij veroordeelden en het Wetboek van Strafvordering in verband met de introductie van conservatoire afname van celmateriaal en enkele andere wijzigingen met betrekking tot DNA-onderzoek. Het uitgangspunt blijft dat bij de beoordeling van DNA-afname bij minderjarige veroordeelden rekening wordt gehouden met hun leeftijd.

Aanbeveling 41i. Onderzoek het strafbladsysteem waardoor sommige jongeren geen VOG krijgen

Per 30 januari 2024 zijn de beleidsregels voor de Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) gewijzigd. De nieuwe regels houden in dat bij de beoordeling van een VOG-aanvraag nadrukkelijk rekening wordt gehouden met de leeftijd van de aanvrager en dat de omstandigheden van het individuele geval meewegen voordat wordt besloten of een VOG kan worden toegewezen. Dit geldt ook specifiek bij zedendelicten, waarvoor geldt dat de terugkijktermijn voor onbepaalde tijd is. ¹

Jongeren met een strafrechtelijk verleden lopen echter tegen problemen aan bij het vinden van een opleiding of baan omdat zij onvoldoende weten over hoe zij een VOG kunnen aanvragen of bezwaar kunnen maken tegen een afwijzing.

In het artikel ‘’Participatie van jongeren in het jeugdstrafrecht en een kindvriendelijke rechtspraak’’ (maart 2025) staat welke stappen Nederland en de BES-eilanden kunnen zetten voor meer betekenisvolle participatie als voorwaarde voor een eerlijk jeugdstrafproces. S.E. Rap, E.J. Vrieling , Participatie van jongeren in het jeugdstrafrecht en een kindvriendelijke rechtspraak, Tijdschrift voor Jeugdrecht, maart 2025-1, p. 23 .

Op 20 mei 2025 publiceerde het ministerie van Justitie en Veiligheid de Verzamelbrief Justitiële Jeugd waarin is opgenomen dat het wetsvoorstel Herziening vrijheidsbeneming jeugd (SJenV) rond het zomerreces van 2025 in consultatie gaat. Ook kondigt de minister aan de gevolgen van het verhogen van de maximale straffen voor 14- en 15-jarigen, zoals een verhoging van de maximum detentieduur, te onderzoeken en de uitkomsten eind 2025 bekend te maken. Een WODC-onderzoek naar de effectiviteit van het verblijf in een KVJJ Kleinschalige Voorzieningen start in de zomer van 2025; de resultaten zijn eind 2026 beschikbaar.

Het WODC publiceerde op 19 juni 2025 het rapport “Van verdenking tot vrijheidsstraf. Een statistisch onderzoek naar de invloed van migratieachtergrond op uitkomsten in de Nederlandse strafrechtketen”. Hieruit blijkt dat minderjarige verdachten met een migratieachtergrond vaker voor de rechter worden gebracht. Ook krijgen zij vaker een detentiestraf opgelegd dan verdachten zonder migratieachtergrond die van vergelijkbare delicten worden verdacht. P.W. de Jong A. Leerkes D. Shchetinin, Van verdenking tot vrijheidsstraf Een statistisch onderzoek naar de invloed van migratieachtergrond op uitkomsten in de Nederlandse strafrechtketen, WODC, Cahier 2025-2, juni 2025. https://www.wodc.nl/actueel/nieuws/2025/06/19/migratieachtergrond-leidt-tot-nadelen-in-strafrechtketen

Op 2 juli 2025 schrijft staatssecretaris Struijcken in de Voortgangsbrief herstelrecht gedurende het strafproces, in te gaan zetten op rechtstreekse toegang tot herstelrechtvoorzieningen voor jeugdige verdachten.

3 september 2025 is bekend gemaakt dat de voormalige JeugdzorgPlus-instelling in Harreveld opnieuw wordt geopend, dit keer als justitiële jeugdinrichting (JJI). ¹ Daarmee keert Harreveld na jaren terug als locatie binnen het justitiële jeugdveld. Volgens het ministerie is de heropening nodig vanwege het tekort aan JJI-plekken en de toenemende druk op het systeem.

De Raad Strafrechtstoepassing & jeugdbescherming (RSJ) publiceert in september 2025 het rapport ‘’Een nieuw perspectief op buitenstrafrechtelijke afdoeningen voor jeugdigen’’. De RSJ concludeert dat het Nederlandse stelsel van buitenstrafrechtelijke afdoeningen voor jeugdigen niet voldoet aan internationale normen voor kinderrechten. ¹

De inwerkingtreding van het nieuwe Wetboek van Strafvordering is gepland op 1 april 2029.
De wetswijziging van de Wet DNA-onderzoek bij Veroordeelden (DNA-V) is voor advies voorgelegd aan de Raad van State en staat gepland voor 2026.